Να πάει να γαμηθεί ο Μάης του ’68. Πολεμήστε τώρα

του Άρη Χατζηστεφάνου

Κι αν ήταν σήμερα 1968; Βασανιστήρια, παρακράτος, κυνήγι μαγισσών εναντίον της αριστεράς και ο Πάγκαλος... στα χαρακώματα.

Η επέτειος μιας επετείου είναι πολύ μεγάλο πράγμα. Για τη συμπλήρωση 45 χρόνων από το Μάη του 68, λοιπόν, σκεφτήκαμε να μην ανατρέξουμε στα γεγονότα εκείνης της χρονιάς αλλά στην αποτύπωσή τους από τα μέσα ενημέρωσης και τους πνευματικούς ταγούς κάθε εποχής.

Τα αφιερώματα σε ιστορικές επετείους, έλεγε ένας παλιός κανόνας από τα περιοδικά της....
δεκαετίας του ’80 και του ’90, «πουλάνε» όταν η χρονολογία τους διαιρείται με το πέντε. «Πουλάνε» όμως ακόμη περισσότερο όταν διαιρείται με το δέκα. Ένα αφιέρωμα για το Μάη του ’68, λόγου χάρη, έπρεπε να πέσει στο 1998 ή στο 2008 ενώ μια μικρότερη αναφορά μπορούσε να γίνει το 2003 και το 2013.

Το πρόβλημα με τη συγκεκριμένη επέτειο ήταν ότι ανά πενταετία γραφόταν ένα εντελώς διαφορετικό αφιέρωμα. Το 1998, στα χρόνια της «ευημερούσας» Ελλάδας του χρηματιστηρίου και της προετοιμασίας των ολυμπιακών αγώνων, όλοι ήθελαν να περιγράψουν πως έζησαν το δικό τους Μάη. Ο «υπαρξιστής», καθηγητής της Σορβόνης, Θεόδωρος Πάγκαλος, παραπονιόταν γιατί λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων δεν είχε προλάβει να ζήσει όσο θα ήθελε τις νύχτες των οδοφραγμάτων στο κέντρο του Παρισιού. Η καρδιά του όμως ήταν εκεί, στους δρόμους της φωτιάς. Η εξέγερση βέβαια παρουσιαζόταν, από τα μεγάλα ΜΜΕ σαν ένα μείγμα σεξουαλικού οργίου και γιορτής των λουλουδιών – πάντα με φόντο τους παρατεταγμένους αστυνομικούς της κυβέρνησης Ντε Γκολ.

Στην αμέσως επόμενη επέτειο, για τα 35 χρόνια, ο Μπερνάρντο Μπερτολούτσι θα αναλάβει να αποτυπώσει αυτή τη στρεβλή εικόνα στην πολιτικά κατάπτυστη ταινία του «Οι ονειροπόλοι». Ο Μάης του ’68 παρουσιάζεται σαν ένα μεγάλο φοιτητικό πάρτι το οποίο περιορίστηκε στην γαλλική πρωτεύουσα. Λες και το ‘ 68 δεν είχαμε την εξέγερση και τη δολοφονία φοιτητών στο Μεξικό ή τις κινητοποιήσεις από την Τουρκία μέχρι την Ιαπωνία. Σαν να μην ήταν η χρονιά της παρακρατικής δολοφονίας του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ αλλά και των βίαιων απεργιών στην Ιταλία και περιοχές της Γαλλίας, όπου οι εργάτες έχτιζαν τα αφεντικά τους μέσα στα γραφεία τους. Σαν να μην υπήρχε στις ΗΠΑ το κίνημα των μαύρων πανθήρων που απειλούσε να μετατρέψει τον αγώνα για τα φυλετικά δικαιώματα σε μια ένοπλη ταξική σύγκρουση.

Ακόμη και μέσα από αυτή την παραμορφωμένη εικόνα του Μάη του 68, όμως, η έννοια της εξέγερσης παρέμενε ζωντανή μέχρι την επέτειο του 2003 – ακόμη και αν κατέληγε να μετατρέπεται σε τηλεοπτικό φόντο για την προώθηση προϊόντων.

Αντίθετα στην επέτειο του 2008 ο Μάης ήταν και πάλι επικίνδυνος. Βλέποντας μια μικρογραφία των παρισινών οδοφραγμάτων στο κέντρο της Αθήνας οι παλαιοί υπαρξιστές των σαλονιών ανατρίχιαζαν με τους μαθητές που πετούσαν πέτρες στην αστυνομία.

Ο Πάγκαλος μιλούσε πλέον για «φασισμό» όσων ζητούν διατήρηση του πανεπιστημιακού ασύλου (που ο ίδιος θεωρούσε κομβικό σημείο για το ξέσπασμα του γαλλικού Μάη), ο Πέτρος Μάρκαρης εντόπιζε ίχνη «ναζισμού» στα συνθήματα της εξεγερμένης νεολαίας και η Σώτη Τριανταφύλλου, άρχισε να γεμίζει τις σελίδες των free press με ύμνους για τους εκάστοτε υπουργούς δημόσιας τάξης που μάχονταν την ανομία.

Ο Μάης του 68, από γιορτή των λουλουδιών και του ερωτικού αντικομφορμισμού, έχει μετατραπεί σε απαγορευμένη λέξη ακριβώς επειδή ένα τμήμα της κοινωνίας τον επιζητούσε και τον αναπαρήγαγε. Και μόνο η αναφορά στη συγκεκριμένη χρονολογία όχι μόνο δεν άνοιγε πλέον τις πύλες για τα κοκτέιλ πάρτυ των Αθηνών αλλά ενδέχεται να οδηγούσε και στον στιγματισμό σου στις κοσμικές συνευρέσεις του Κολονακίου.

Η φετινή επέτειος των 45 χρόνων οδηγεί σε ακόμη πιο ακραίες καταστάσεις. Το σύστημα δεν αισθάνεται ικανό να αφομοιώσει τα νοήματα του Μάη του 68 όπως έκανε τις προηγούμενες δεκαετίες και προτιμά να σιωπήσει. Ίσως γιατί η εποχή μας παρουσιάζει τόσες ομοιότητες με τα σκοτεινά χρόνια του τέλους της δεκαετίας του ’60. Αρκεί να σκεφτεί κανείς τι θα συνέβαινε σήμερα αν ήταν 1968 και θα καταλάβει τον τρόμο που σχηματίζεται στα μυαλά ορισμένων.

Αν ήταν λοιπόν 1968 ο αμερικανικός στρατός θα βρισκόταν βυθισμένος στο τέλμα κάποιας πολεμικής επιχείρησης σε αρκετές χώρες της Ασίας και της Μέσης Ανατολής (ας τις ονομάσουμε Αφγανιστάν, Πακιστάν, Σομαλία, Υεμένη, Λιβύη, Ιράκ, Συρία) σκορπώντας καθημερινά τον θάνατο μεταξύ των αμάχων. Οι σφαγές, όπως αυτή που σημειώθηκε στο Μάι Λάι του Νότιου Βιετνάμ, σήμερα θα πραγματοποιούνταν από μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τα περίφημα drones, από κάποιον χειριστή στη Φλόριντα. Όσο για τα βασανιστήρια δεν θα πραγματοποιούνταν απευθείας από αμερικανούς στρατιώτες αλλά από μισθοφόρους εταιρειών όπως η Μπλακ Γουότερς.

Τα εγκλήματα που πραγματοποιούσε ο αμερικανικός στρατός το 1968 θα αποκαλύπτονταν από κάποια μεγάλη αμερικανική ερφημερίδα όπως οι New York Times και όχι από ανεξάρτητες πλατφόρμες όπως το Wikileaks. Οι πραγματικοί υπαίτιοι αυτών των διαρροών, όμως, θα διώκονταν ανηλεώς όπως συμβαίνει σήμερα με τον Μπράντλει Μάνιν.

Αν ήταν 1968 οι αθλητές δεν θα χαιρετούσαν ναζιστικά αλλά θα σήκωναν περήφανα τις μαύρες γροθιές τους για να τιμήσουν τους Μαύρους Πάνθηρες. Σε καμία περίπτωση βέβαια δεν θα υποστήριζαν ότι είναι μόλις 24 χρόνων και γι’ αυτό δεν ήξεραν τι έκαναν ή ότι ο χαιρετισμός τους προέρχεται από κάποια αρχαία φυλή μαύρων στην Αφρική.

Φυσικά αν ήταν 1968 οι φασίστες και οι ρατσιστές θα φορούσαν ακόμη λευκές κουκούλες και όχι μαύρα T-shirt.

Αν ήταν 1968 τα άρματα μάχης δεν θα έρχονταν από το σύμφωνο της Βαρσοβίας για να καταπνίξουν την Άνοιξη της Πράγας αλλά θα στέλνονταν από την Βορειοατλαντική συμμαχία με πρόσχημα ότι ενισχύουν την Αραβική Άνοιξη για να ανατρέψουν εχθρικά καθεστώτα.

Αν ήταν 1968 οι Rolling Stones θα έγραφαν τo Street Fighting Man για φοιτητές που συγκρούονται με την αστυνομία ενάντια στην επιβολή διδάκτρων και την υπόγεια ιδιωτικοποίηση του συστήματος εκπαίδευσης. Στην Ιαπωνία οι σπουδαστές θα διαμαρτύρονταν για την ενίσχυση της παρουσίας του αμερικανικού στόλου με καθημερινές διαδηλώσεις και συγκρούσεις με την αστυνομία και δεν θα επέτρεπαν στο πεντάγωνο να χρησιμοποιεί ως πρόσχημα τη Βόρεια Κορέα για να στήνει το στόλο του σε στρατηγικά σημεία του Ειρηνικού Ωκεανού.

Το ίδιο θα συνέβαινε και στην Τουρκία όπου οι φοιτητές θα εξεγείρονταν για τη χρήση του αεροδρομίου του Εσένπογα για τη μεταφορά οπλισμού της CIA προς ομάδες μαχητών στη Συρία (όπως διαμαρτύρονταν για τον ελλιμενισμού του 6ου στόλου στη χώρα τους το 1968).

Αν βέβαια ήταν Μάης του ’68 και ξεσπούσαν επεισόδια σε οποιαδήποτε περιοχή της Ευρώπης τα κομμουνιστικά κόμματα θα καταδίκαζαν τα ξεσπάσματα οργής του πληθυσμού αποδίδοντάς τα (όπως είχε κάνει τότε η γαλλική Humanite) σε «ψευτοεπαναστάτες, οι οποίοι υπηρετούν τα συμφέροντα της γκολικής εξουσίας και των μεγάλων καπιταλιστικών μονοπωλίων».

Το κόμμα θα καταδίκαζε κάθε αυθόρμητη έκρηξη της νεολαίας υποστηρίζοντας ότι δεν έχι έρθει το πλήρωμα του χρόνου για την είσοδο στα χειμερινά ανάκτορα (διαδικασία η οποία, παρεπιμπτόντως, σημειώνεται πάντα χωρίς να «σπάσει ούτε τζάμι).

Αν ήταν Μάης του ’68 οι μεγαλύτεροι σχολιαστές των κυρίαρχων μέσων ενημέρωσης θα συμφωνούσαν με το κομμουνιστικό κόμμα ότι πρόκειται για μια έξαρση χουλιγκανισμού, ως συμπλήρωμα όμως θα έγραφαν σε ειδικές ιστοσελίδες προσωπικοτήτων ότι για την αντιμετώπισή του φαινομένου απαιτείται η αναστολή ορισμένων άρθρων του συντάγματος ή η κινητοποίηση του στρατού.

Στην Ελλάδα βέβαια αν ήταν Μάης του ’68 δεν θα καταλαβαίναμε και πολλά γιατί θα είχαμε χούντα. Όσοι πολιτικοί έπαιρναν το χρίσμα του Παπαδόπουλου θα γίνονταν απευθείας υπουργοί και δεν θα περίμεναν στους διαδρόμου της εξουσίας όπως συμβαίνει σήμερα με τον Βορίδη. Φυσικά οι εκπρόσωποι Τύπου του καθεστώτος δεν θα επιτρεπόταν να έχουν στην προσωπική τους σελίδα στο Facebook φωτογραφίες με μέλη της βασιλικής οικογένειας, η οποία τότε αποτελούσε κόκκινο πανί για την κυβέρνηση των συνταγματαρχών.

Αν ήταν 1968, στην Ελλάδα οι σημαντικότερες αποφάσεις δεν θα λαμβάνονταν από το κοινοβούλιο αλλά με προεδρικά διατάγματα. Στις πλατείες και στα μνημεία του ένδοξου παρελθόντος άντρες γυναίκες και παιδιά θα κρατούσαν αναμμένες δάδες και θα φώναζαν εθνικοπατριωτικά συνθήματα. Αν ήταν 1968 οι εφοπλιστές, με απόφαση του καθεστώτος, θα απολάμβαναν απόλυτης φοροασυλίας.

Στη χώρα θα πραγματοποιούνταν φυσικά βασανιστήρια, τα οποία όμως θα γίνονταν γνωστά μόνο από ξένα μέσα ενημέρωσης καθώς δεν θα μεταδίδονταν ποτέ από την ΥΕΝΕΔ. Το Συμβούλιο της Ευρώπης θα εξέφραζε βέβαια την έντονη ανησυχία του για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μέσω του ειδικού επιτρόπου Νιλς Μουίζνιεκς αλλά πρακτικά δεν θα έκανε και πολλά για να αλλάξει αυτή την κατάσταση. Παρόλα αυτά αρκετά τμήματα της Αριστεράς θα συνέχιζαν να βλέπουν τους ευρωπαϊκούς θεσμούς ως μοναδική απάντηση στην κρίση δημοκρατίας της χώρας.

Αν ζούσαμε στο 1968 οι στενοί συνεργάτες και σύμβουλοι του πρωθυπουργού θα συνεργάζονταν με την ΕΥΠ για να φακελώνουν και να απειλούν δημοσιογράφους και ακτιβιστές (όπως έκανε άλλωστε η κυβέρνηση Νίξον και το FBI για τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ). Οι ίδιοι θα εξαπέλυαν τόνους λάσπης εναντίον των αντιπάλων τους επισείοντας μάλιστα την Κομμουνιστική απειλή για να συνετίσουν τα μεσαία στρώματα του πληθυσμού. Αν ήταν 1968 βέβαια τα σπίτια των μικροαστών θα απειλούν με κατάσχεση από τους κομμουνιστές και όχι από τους τραπεζίτες.

Αυτά θα συνέβαιναν αν σημειώνονταν σήμερα τα γεγονότα του 1968. Όπως εξηγήσαμε φυσικά και στο τελευταίο τεύχος του Unfollow δεν ζούμε στο 1968. Η Ευρώπη και ολόκληρος ο πλανήτης δεν βιώνουν το συμβολικό τέλος της μεταπολεμικής ανάπτυξης αλλά μια παρατεταμένη δομική κρίση που ξεκίνησε από τη δεκαετία του ’70. Οι συνθήκες είναι ολότελα διαφορετικές, ο φόβος όμως που εξακολουθεί να προκαλεί στους εξουσιαστές ο παγκόσμιος Μάης του ’68, ύστερα από 45 χρόνια θα έπρεπε να αποτελεί μάθημα για τους εξουσιαζόμενους. Ή όπως έλεγε και εκείνο το σύνθημα του 2008: Fuck May 68 Fight Now!

από το «Unfollow» μέσω του site του συγγραφέα