Άντε και στα δικά μας!

Πηγή: http://leonidasvatikiotis.wordpress.com

Φως στο ιρλανδικό χρέος έριξε ο λογιστικός έλεγχος (Επίκαιρα, 22/9/2011)

Μια σημαντική στιγμή στην πάλη των λαών ενάντια στην πληρωμή του δημόσιου χρέους ήταν η Πέμπτη 15 Σεπτέμβρη, όταν δόθηκε στη δημοσιότητα το πόρισμα της Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου που συστάθηκε στην Ιρλανδία. Η επιτροπή αποτελούταν από τρεις ανεξάρτητους καθηγητές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που διδάσκουν στο πανεπιστήμιο του Λίμερικ. Το έργο τους δε, υποστηρίχθηκε από το βρετανικό συνδικάτο UNITE, που αποτελεί την μεγαλύτερη συνδικαλιστική ένωση της Μεγάλης Βρετανίας, και τις οργανώσεις Afri (Action from Ireland) και επίσης Debt and Development Coalition. Και με τις δύο αυτές οργανώσεις συνεργάζεται στενά η Πρωτοβουλία για τη Συγκρότηση Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου που έχει συγκροτηθεί στην Ελλάδα από τον Μάρτιο.

«Η Ιρλανδία λειτουργεί σαν ρουλέτα για τους μεγαλύτερους χαρτοπαίχτες του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος λόγω της απότομης αύξησης του όγκου συναλλαγών του δημόσιου χρέους στη δευτερογενή αγορά», ανέφερε ανακοίνωση του βρετανικού συνδικάτου, που εκδόθηκε με αφορμή το πόρισμα της Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου, η οποία συστάθηκε με πρωτοβουλία των «κάτω», χωρίς δηλαδή εξουσιοδότηση από τις ιρλανδικές αρχές ή πρόσβαση σε επίσημα στοιχεία. Και συνέχιζε με τα εξής: «Το ιρλανδικό δημόσιο χρέος ανέβηκε από λιγότερα από 20 δις. ευρώ στα τέλη του ’80 σε λιγότερα από 40 δις. ευρώ το 2007. Από τότε ξεπέρασε τα 91 δις. ευρώ. Το πρόγραμμα λιτότητας της κυβέρνησης που έχει οδηγήσει σε εκρηκτική ανεργία, στην επιστροφή στην μετανάστευση και στην απελπισία τη χώρα έχει απλώς αποτύχει να σταματήσει την ανεξέλεγκτη πορεία που ξεκίνησε τον Σεπτέμβρη του 2008 όταν η τότε κυβέρνηση ξέγραψε το μέλλον μιας γενιάς για να διαφυλάξει τα συμφέροντα του διεθνούς πλούτου», καταλήγει η ανακοίνωση του βρετανικού συνδικάτου.

Το πόρισμα για το χρέος

Το πόρισμα της ιρλανδικής Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου, που αποκαλύπτοντας την σύνθεση του δημόσιου χρέους ξεσκεπάζει τις τράπεζες ως βασικό υπαίτιο για την εκτόξευσή του, αποτελεί μέχρι στιγμής την πιο πειστική και αδιαμφισβήτητη απάντηση στις κατηγορίες της ιρλανδικής κυβέρνησης που δια στόματος του πρώην υπουργού Οικονομικών δήλωσε κι αυτή …«μαζί τα φάγαμε» («We all partied» στα ιρλανδικά).

Αξίζει να μεταφέρουμε ένα εκτενές απόσπασμα από το τελευταίο κεφάλαιο του πορίσματος, που περιλαμβάνει την περίληψη και τα συμπεράσματα του. Ξεχωρίζει η διαπίστωση για την εκθετική αύξηση της κερδοσκοπίας που συνοδεύει την αύξηση του χρέους. Αναφέρεται κατά λέξη: «Το προφίλ των επενδυτών στο ιρλανδικό δημόσιο χρέος έχει αλλάξει σημαντικά από το 2008, όταν τέθηκαν σε εφαρμογή οι ιρλανδικές εγγυήσεις προς τις τράπεζες. Πριν την κρίση, το ιρλανδικό χρέος θεωρούταν από τις αγορές ως στοιχείο χαμηλής απόδοσης και χαμηλού κινδύνου κι έβρισκε συνήθως θέση στις
καταχωρήσεις των ευρωπαϊκών τραπεζών, των ασφαλιστικών εταιρειών και των συνταξιοδοτικών ταμείων. Η κρίση έχει αλλάξει το χαρακτήρα του ιρλανδικού δημόσιου χρέους κι έχει οδηγήσει στη δημιουργία μιας σειράς πιστωτικών εργαλείων που επηρεάζουν τον πιστωτικό κίνδυνο του ιρλανδικού δημοσίου. Τα τρία προηγούμενα χρόνια το μέγεθος των συναλλαγών στο ιρλανδικό δημόσιο χρέος και τα σχετικά εργαλεία ήταν χωρίς προηγούμενο τόσο σε όρους όγκου όσο και σε σχέση με το είδος των συναλλαγών.

»Σε όλη τη διάρκεια του 2009 υπήρχε αυξημένη κατοχή του ιρλανδικού δημόσιου χρέους από θεσμικούς καθώς οι πρωτοβουλίες μείωσης του ελλείμματος και “ποσοτικής χαλάρωσης” αναμένονταν να επηρεάσουν θετικά την ικανότητα του ιρλανδικού δημοσίου να αποπληρώσει το χρέος. Από τα μέσα του 2010 οι παραπάνω θεσμικοί άρχισαν να μειώνουν τις θέσεις τους στο ιρλανδικό δημόσιο χρέος καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αύξησε την αγορά ιρλανδικού χρέους, ανεξαρτήτως ημερομηνίας λήξης.

»Το δεύτερο τρίμηνο του 2010 ήταν μια περίοδος κατά την οποία οι συναλλαγές επί του ιρλανδικού δημόσιου χρέους άλλαξαν. Σημειώθηκε μια αύξηση στις κερδοσκοπικές συναλλαγές από αντισταθμιστικά κεφάλαια όπως Groveland Capital, Matrick Group και Corriente Advisors LLC, με βάση δημοσιεύματα του Τύπου… Πολλές από αυτές τις συναλλαγές σε CDS (Credit Default Swaps – συμβόλαια πιστωτικού κινδύνου) στοιχημάτιζαν πως η Ιρλανδία και άλλες περιφερειακές χώρες θα χρεοκοπήσουν ή θα προβούν σε αναδιάρθρωση του χρέους τους. Η μεταστροφή στην άποψη για το ιρλανδικό χρέος φαίνεται από την δραστηριότητα των πωλητών CDS που ξεκίνησαν να δανείζονται ιρλανδικό δημόσιο χρέος εν είδει αντιστάθμισης την οποία θα έπρεπε να αποπληρώσουν
αν συνέβαινε η χρεοκοπία».

Πρόβλημα της ευρωζώνης 

Στα συμπεράσματα του πορίσματος της Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου τονίζεται επίσης ότι το δημόσιο χρέος δεν αποτελεί ένα ιδιαίτερο ιρλανδικό πρόβλημα, καθώς σε όλη την ευρωζώνη την τελευταία τριετία, όσο δηλαδή διαρκεί η κρίση, το χρέος εκτινάχθηκε. Από σχεδόν 66% του ΑΕΠ το 2008, ξεπερνάει πλέον το 86% του ΑΕΠ.

Στο ίδιο κεφάλαιο επικρίνεται και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σε σχέση με την στάση σιωπής που έχει επιλέξει να κρατά, συσκοτίζοντας συχνά την πραγματικότητα. Αναφέρει συγκεκριμένα: «Ο όρος “δημιουργική ασάφεια” εισήχθηκε στο κοινό λεξιλόγιο από τον Χένρι Κίσιντζερ για να περιγράψει την σκόπιμη χρήση μιας ασαφούς γλώσσας κατά τη διαπραγμάτευση ενός ευαίσθητου θέματος. Χρησιμοποιείται επίσης για να περιγραφεί η πολιτική της ΕΚΤ σε ό,τι αφορά την δημόσια πληροφόρηση για τις επιχειρήσεις διάσωσης των τραπεζών… Η ιδέα είναι πως όταν δεν γίνεται σαφές σε ποιόν ακριβώς βαθμό θα υποστηριχθούν οι τράπεζες, τότε μειώνεται ο ηθικός κίνδυνος για το σύστημα. Έχοντας δεχθεί κριτική ως συνώνυμο της παραποίησης, η δημιουργική ασάφεια μετά βεβαιότητας απάδει της διαφάνειας. Μόλις το 2010, η ΕΚΤ επανέλαβε την ανάγκη μυστικότητας. Σε ένα κείμενο γνώμης που δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2011 επί μιας προτεινόμενης οδηγίας αναφέρεται: “πληροφορίες για τον δανεισμό των κεντρικών τραπεζών ή άλλες διευκολύνσεις ρευστότητας που παρέχονται σε άλλα πιστωτικά ιδρύματα, περιλαμβανομένης της παροχής έκτακτης ρευστότητας (του γνωστού μας ELA) πρέπει να παραμένουν εμπιστευτικές για να υπάρχει σταθερότητα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα ως σύνολο και να διατηρείται σε περίοδο κρίσης η
δημόσια εμπιστοσύνη”».

Ιδιαίτερη σημασία για την Ελλάδα έχει το καμπανάκι κινδύνου που χτυπάει η ιρλανδική ΕΛΕ σε ό,τι αφορά τις χρηματοδοτήσεις προς τις εμπορικές τράπεζες από την κεντρική τράπεζα μέσω του ELA. Ο κίνδυνος έγκειται στην μη αποπληρωμή των ποσών που παρέχει το κεντρικό πιστωτικό ίδρυμα, ώστε να μη ξεμείνουν από ρευστό οι εμπορικές τράπεζες. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο οι ζημιές θα περάσουν στον ισολογισμό της κεντρικής τράπεζας, καθιστώντας άμεση ανάγκη την αναπλήρωση του κεφαλαίου της, ενδεχομένως από το δημόσιο με αποτέλεσμα να αυξηθεί το δημόσιο χρέος. Τουλάχιστον στην Ιρλανδία αυτό συνέβη. Γιατί άραγε να μην συμβεί το ίδιο και στην Ελλάδα, δεδομένου ότι τις τελευταίες εβδομάδες οι στρόφιγγες του ELA έχουν ανοίξει για τα καλά,
παραμένοντας ωστόσο το όνομα των παραληπτών επτασφράγιστο μυστικό;

Το απεχθές χρέος

Τα πορίσματα του λογιστικού ελέγχου στην Ιρλανδία, παρότι ολοκληρώθηκε χωρίς τις αναγκαίες εκείνες πληροφορίες που θα μπορούσε να δώσει ο κρατικός μηχανισμός και οι  δικαστικές αρχές, δίνουν επιπλέον επιχειρήματα σε όσους πιστεύουν ότι τουλάχιστον μεγάλο μέρος του δημόσιου χρέους είναι παράνομο και απεχθές και δεν πρέπει να πληρωθεί. Το εύρημά τους μάλιστα, ότι μεγάλο μέρος του χρέους βρίσκεται στα χέρια επαγγελματιών κερδοσκόπων, διευρύνει τα όρια της κριτικής απέναντι στη νομιμότητα του δημόσιου χρέους οπλίζοντας όσους αντιπαλεύουν την πληρωμή του με νέα επιχειρήματα. Η δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων του πορίσματος αποτελεί, χώρια των άλλων, και ένα μάθημα δημοκρατίας καθώς θέτει στο τραπέζι του δημόσιου διαλόγου την σύνθεση και την προέλευση του χρέους, με τρόπο μάλιστα ιδιαίτερα φιλικό ακόμη και στους μη ειδικούς. Ο χώρος που αφιέρωσαν οι συγγραφείς του κειμένου για να εξηγούν στους πολίτες πως λειτουργεί η αγορά ομολόγων αποτελεί μάθημα για όλους όσους ασχολούνται με τα κοινά. Πρώτα και κύρια προς όσους επιδιώκουν θέματα όπως το δημόσιο χρέος να παραμένουν εγκλωβισμένα στους χειρισμούς ειδικών, συχνά ανεξέλεγκτων, που λειτουργούν χωρίς καμιά νομιμοποίηση. Όπως ακριβώς συμβαίνει στην Ελλάδα.

Τα όργια δε που αποκαλύφθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα στην στατιστική υπηρεσία, όπου μεγέθη όπως το δημοσιονομικό έλλειμμα παραποιούνταν καθ’ υπόδειξη των Βρυξελλών ώστε να φανεί δικαιολογημένη η πολιτική των άγριων περικοπών, καθιστούν ακόμη μεγαλύτερη ανάγκη το αίτημα να ανοίξουν τα βιβλία του δημόσιου χρέους και των δημόσιων οικονομικών στην κοινωνία.