Λεωνίδας Βατικιώτης: Η “αφύπνιση των γουρουνιών” και η εναλλακτική τους πρόταση

του Λεωνίδα Βατικιώτη

«Ο εξαιρετικά καταστρεπτικός χαρακτήρας της σημερινής κρίσης σχετίζεται άμεσα με το συστημικό και δομικό χαρακτήρα της» τονίζουν οι συγγραφείς του βιβλίου Η αφύπνιση των γουρουνιών (εκδ. Λιβάνης) που προτείνουν η έξοδος από το ευρώ των νοτιοευρωπαϊκών χωρών να συνδυαστεί με την δημιουργία ενός νέου δικού τους νομίσματος και μιας νέας περιφερειακής ένωσης.

Αναμφισβήτητα πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα πολιτικά βιβλία που εκδόθηκαν το 2013. Το βιβλίο των Λουτσιάνο Βασαπόλο, Ρίτα Μαρτούφι και Χοακίν Αριόλα Η αφύπνιση των γουρουνιών (εκδ. Λιβάνης) αποτελεί μια μαρξιστική προσέγγιση και μια ανεκτίμητη συμβολή στην υπό εξέλιξη συζήτηση σε σχέση με τις πραγματικές ριζοσπαστικές εναλλακτικές απέναντι στην κρίση στην οποία περιδινίζονται οι χώρες της νότιας Ευρώπης και κατά κόσμον τα ...γουρούνια ή PIIGS. Με το συγκεκριμένο αρκτικόλεξο καθιερώθηκε η ομαδοποίηση και περιγραφή των χωρών Πορτογαλία, Ιταλία, Ιρλανδία, Ελλάδα και Ισπανία. «Στη διάρκεια των επίσημων συναντήσεών τους οι εκπρόσωποι των μεγάλων ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων χρησιμοποιούν περιφρονητικά την προσβλητική λέξη PIIGS για να υποδηλώνουν τα μεσογειακά γουρούνια, τα οποία, όμως, πρέπει να παραμείνουν στην Ευρώπη προκειμένου να συνεχίσουν να αποτελούν αντικείμενο εκμετάλλευσης... Το βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας αποτίει φόρο τιμής στα γουρούνια», αναφέρουν από τις πρώτες κιόλας σελίδες οι συγγραφείς. Και συνεχίζουν με τα εξής περιγράφοντας σε λίγες γραμμές την συνεισφορά του βιβλίου: «Η νότια Ευρώπη έχει μια παράδοση σοφίας, πολιτισμού και επαφών με την Αφρική και την Εγγύς Ανατολή. Έχει μια πολιτική κληρονομιά αγροτικών και εργατικών αγώνων, αλλά και μια πολιτισμική κληρονομιά τέχνης, μουσικής και λογοτεχνίας. Έχει την Ελλάδα και την Ρώμη, τους πιο δημοφιλείς αγίους, την ικανότητα να αναμειγνύει διαφορετικές κουλτούρες. Σήμερα πρέπει να επινοήσουμε μια Ευρώπη που δεν θα βλέπει τον εαυτό της ως “μεγάλη δύναμη”, ως ένα αεροπλανοφόρο που μεταφέρει βομβαρδιστικά για την πραγματοποίηση αποικιοκρατικών πολέμων. Η Ευρώπη έχει τη μοναδική ικανότητα να προσαρμόζεται και να αποδέχεται. Αν τα γουρούνια αφυπνιστούν, μπορούν να οικοδομήσουν μια Ευρώπη που θα είναι εντελώς διαφορετική από την γερμανική Ευρώπη της ομίχλης και της καταχνιάς».

«Η ιδιαίτερη μορφή του σημερινού χρέους είναι αποτέλεσμα της απεγνωσμένης προσπάθειας του κεφαλαίου να συνεχίσει την αναπαραγωγή του»

Αυτήν ακριβώς την αφύπνιση υπηρετεί το συγκεκριμένο βιβλίο. Στο πρώτο μέρος οι συγγραφείς περιγράφουν την παγκόσμια καπιταλιστική κρίση, όπως ξέσπασε το 1971 και το νέο ...τοξικό περιβάλλον που έχει δημιουργήσει σε κάθε επίπεδο: από τη φύση μέχρι τον υπερδανεισμό των νοικοκυριών και την χρηματιστικοποίηση. Στο δεύτερο μέρος περιγράφεται η ιταλική εκδοχή της κρίση, ως απόρροια του αποκαλούμενου ιταλικού δρόμου προς τον καπιταλισμό, με το αμόκ των ιδιωτικοποιήσεων, την διάλυση του κράτους πρόνοιας και την εμφάνιση του στρατιωτικού κεϋνσιανισμού. Στο τρίτο μέρος οι συγγραφείς εστιάζουν στην ευρωζώνη, όπως επιβλήθηκε από την γερμανική ηγεσία και τον τρόπο που επέδρασε στην όξυνση της κρίσης. Υπογραμμίζοντας τον πολιτικό χαρακτήρα της λύσης αναφέρουν πως «η μόνη πιθανή εναλλακτική λύση μπορεί να προέλθει από την ενότητα των αγώνων της εργατικής τάξης, με τελικό αντικειμενικό στόχο την υπέρβαση του καπιταλιστικού κοινωνικού, οικονομικού και κοινωνικού συστήματος... Είναι αναγκαίο ένα πρόγραμμα το οποίο θα προωθεί την κοινωνικοποίηση των πόρων, το οποίο θα ανοίγει το δρόμο σε μια νέα φάση που θα υπερβαίνει τη μέχρι τώρα κοινωνικοποίηση και θα επεκτείνει το σύστημα κοινωνικής προστασίας, αντί να το παραδίδει στις αγορές. Για να υλοποιήσουμε αυτούς τους στόχους, πρέπει να δημιουργήσουμε ένα νέο συσχετισμό δυνάμεων, ο οποίος θα βασίζεται σε ένα πρόγραμμα ρήξης με τις πολιτικο-χρηματοπιστωτικές δομές που δημιούργησαν την τρέχουσα κατάσταση». Οι επόμενες σελίδες του βιβλίου δίνουν μια περιγραφή αυτού του προγράμματος. Στο τέταρτο μέρος παρουσιάζεται η πρόταση των συγγραφέων για μια έξοδο από την κρίση. Σε αυτό το πλαίσιο προτείνεται «να γυρίσουμε οριστικά σελίδα ως προς τις επιλογές μας για την οικονομική και βιομηχανική πολιτική, επειδή οι τεχνολογικές καινοτομίες επιτρέπουν την αύξηση της παραγωγής, που απορρέει είτε άμεσα είτε έμμεσα από την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας». Προτείνεται επίσης η εθνικοποίηση των τραπεζών («το πιο σημαντικό μέτρο για να απαλλαγούμε από τη χρηματιστικοποίηση της παγκόσμιας οικονομίας») και των στρατηγικών τομέων της οικονομίας κι όσων επιχειρήσεων βρίσκονται σε δομική κρίση. Ιδιαίτερο βάρος έχει ωστόσο το σχέδιο για την επόμενη μέρα που συνοδεύει την πρότασή τους για έξοδο από την ευρωζώνη. «Η μοναδική βιώσιμη εναλλακτική λύση είναι η έξοδος από το ευρώ και η υιοθέτηση ενός νέου κοινού νομίσματος από χώρες με περισσότερο ή λιγότερο παρόμοιες παραγωγικές δομές. Η δημιουργία ενός νέου πολιτικού-θεσμικού μπλοκ, το οποίο θα υιοθετήσει ένα ευνοϊκό για τους εργαζόμενους μοντέλο συσσώρευσης θα επιτρέψει την διατήρηση διαπραγματευτικών περιθωρίων με τους κοινοτικούς θεσμούς και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα».

Για τους συγγραφείς, η συντονισμένη έξοδος από το ευρώ, που δεν ταυτίζεται με την απόφαση εξόδου από την ΕΕ, μπορεί να υλοποιηθεί σε τέσσερα στάδια. Το πρώτο είναι η υιοθέτηση ενός νέου κοινού νομίσματος (Libera το βαφτίζουν καθώς θα είναι απελευθερωμένο από τους νομισματικούς περιορισμούς που επέβαλε το ευρώ), το δεύτερο η μετατροπή του χρέους στο νόμισμα της νέας περιφερειακής ένωσης (την οποία βαφτίζουν Alias – Ελεύθερη Περιοχή Εναλλακτικών Αλληλέγγυων Συναλλαγών), το τρίτο στάδιο περιλαμβάνει την άρνηση αποπληρωμής ενός μέρους του χρέους και την επαναδιαπραγμάτευση του υπόλοιπου, ενώ το τελευταίο στάδιο περιλαμβάνει τις εθνικοποιήσεις και την επιβολή φραγμών στην κίνηση των κεφαλαίων. Είναι αναγκαίο να ειπωθεί ότι για πολλές από τις προτάσεις που καταθέτουν οι συγγραφείς έχουν εμπνευστεί από αντίστοιχα παραδείγματα και εμπειρίες που υιοθετήθηκαν ή συζητιούνται στην Λατινική Αμερική. Η πολιτική πρόταση που περιλαμβάνεται στην Αφύπνιση των γουρουνιών, παρά τις αντιφάσεις και τα κενά της (υπό τι καθεστώς για παράδειγμα θα υλοποιηθούν τα παραπάνω πέρα για πέρα αναγκαία μέτρα;) αντιπαραβάλει στον κοσμοπολιτισμό του κεφαλαίου έναν προλεταριακό διεθνισμό που συγκροτείται με πολύ σύγχρονους και μάχιμους όρους. Επίσης εμπλουτίζει την προβληματική και ανοίγει τον διάλογο για τις μορφές που θα λάβει η διεθνής οικονομική συνεργασία την επόμενη μέρα από την ανατροπή της επίθεσης.

από το «Πριν»