Ο Στουρνάρας ψάχνει ρόλο

του Σταύρου Χριστακόπουλου

από το «ΠΟΝΤΙΚΙ» 

Δεν τον ενδιαφέρουν – λέει – τα σενάρια για την κεντρική τράπεζα, αλλά η σωτηρία... της χώρας!

«Δίνω μια μάχη για την οικονομία, με ενδιαφέρει το σήμερα και η μάχη αυτή θα είναι μακρά. Δεν σκέφτομαι για το αύριο, το μυαλό μου προσανατολίζεται στη σημερινή μάχη που πρέπει να κερδίσουμε. Δεν με ενοχλούν τα σενάρια γιατί δεν τα σκέφτομαι, δεν έχω χρόνο να τα σκεφτώ».

Με αυτές τις φράσεις απάντησε ο υπουργός Οικονομικών Γιάννης Στουρνάρας (την προηγούμενη Δευτέρα στον ΣΚΑΪ) στα σενάρια που τον φέρουν ως επόμενο κεντρικό τραπεζίτη της Ελλάδας, δεδομένου πως τον Μάιο λήγει η θητεία του νυν διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιώργου Προβόπουλου.

Μια μέρα πριν, η τελευταία φράση στο άρθρο του Σταύρου Ψυχάρη στο «Βήμα της Κυριακής» ...

είχε αναζωπυρώσει την από καιρό φημολογούμενη μεταπήδηση του Στουρνάρα στον ΤτΕ: «Άλλωστε ο κ. Σαμαράς εν όψει διανομών (σ.σ.: μέρους του πρωτογενούς πλεονάσματος) ετοιμάζει ανασχηματισμό (ο κ. Στουρνάρας τον Μάιο θα πάει διοικητής στην Τράπεζα της Ελλάδος)».

Στην πραγματικότητα, ο υπουργός Οικονομικών δεν διέψευσε τα σενάρια. Απλώς απέφυγε να τοποθετηθεί, κάτι που θα ήταν μάλλον άτοπο, αν υπολογίσουμε ότι η προοπτική της μεταπήδησής του στην κορυφαία θέση του τραπεζικού συστήματος προκαλεί αναφυλαξία στον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ και τέως υπουργό Οικονομικών Ευάγγελο Βενιζέλο. Προφανώς δεν είναι καιρός για μια ακόμη πολιτική αναμπουμπούλα, ύστερα από τα τόσα τραύματα που έχουν ταλαιπωρήσει αυτήν την κυβέρνηση τους τελευταίους μήνες.

Είναι χαρακτηριστική η ανακοίνωση του ΠΑΣΟΚ, τη Δευτέρα, η οποία εκδόθηκε λόγω της άμεσης – σχεδόν ανακλαστικής – αντίδρασης του Βενιζέλου στην επαναφορά του σεναρίου: «Δεν έχει γίνει καμία απολύτως συζήτηση ή άμεση ή έμμεση αναφορά σε παρόμοιο ζήτημα μεταξύ των κ. Σαμαρά και Βενιζέλου. Το ΠΑΣΟΚ γνωρίζει ότι η κυβέρνηση, που κινείται στο πλαίσιο της προγραμματικής συμφωνίας, σέβεται πλήρως τον θεσμικό ρόλο της Κεντρικής Τράπεζας και του διοικητή της».

Πολιτικές φιλοδοξίες

Κάποιους μήνες νωρίτερα ο νυν ΥΠΟΙΚ, σύμφωνα με άλλο σενάριο, προοριζόταν για διάδοχος της Μαρίας Δαμανάκη στη νέα Κομισιόν. Ερωτηθείς ο Βενιζέλος – σε «χαλαρή» συζήτηση με δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες – στις 3 Δεκεμβρίου για εκείνο το σενάριο, είχε απαντήσει με φαρμακερή ειρωνεία: «Ο Γιάννης Στουρνάρας είναι αναντικατάστατος και γνωρίζει με τον καλύτερο τρόπο τα όσα περνά ο ελληνικός λαός, τον οποίο συμπονά. Άλλωστε έχει και τη μητέρα του με χαμηλή σύνταξη και γνωρίζει την πραγματικότητα».

Όμως ο Βενιζέλος δεν είναι ο μόνος που κοντράρει τον Στουρνάρα. Δύο ημέρες πριν από την ειρωνική δήλωση του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, την 1η Δεκεμβρίου, στο «Βήμα της Κυριακής» είχαν δημοσιευθεί πληροφορίες που έφεραν τον πρώην πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή να «απειλεί» τον Αντώνη Σαμαρά ότι δεν θέλει να συμπεριληφθεί στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας της Ν.Δ. στις επόμενες εκλογές, αν στην ίδια λίστα βρίσκεται και ο υπουργός Οικονομικών. (Άλλο ένα σενάριο γύρω από τις πολιτικές και άλλες φιλοδοξίες του υπουργού Οικονομικών...).

Αφοσίωση στον Σόιμπλε

Όσο όμως και αν αμφισβητείται – όχι μόνο από τους Βενιζέλο και Καραμανλή, αλλά και από πολλούς βουλευτές των δύο συγκυβερνώντων κομμάτων –, ο Στουρνάρας μοιάζει ακλόνητος στη θέση του. Τουλάχιστον όσο συνεχίζει να εξυπηρετεί απολύτως την τρέχουσα γερμανική πολιτική.

Ένα δείγμα της απόλυτης και άνευ όρων αφοσίωσής του έδωσε ο ίδιος μιλώντας στους «Financial Times» προ ημερών. Εκεί αποκάλυψε το εξής φοβερό: ότι, όταν η Κριστίν Λαγκάρντ και ο Πολ Τόμσεν του ΔΝΤ τον παρακίνησαν να ζητήσει από τους ηγέτες της ευρωζώνης να δεχτούν κούρεμα του ελληνικού χρέους, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε του έβαλε πάγο:

«Ο Πολ και η Λαγκάρντ είπαν ότι έπρεπε να συνταχθώ με τη θέση τους. Εγώ είπα: Εντάξει, εάν λάβω τη θέση σας, αυτό θα βοηθούσε πραγματικά την Ελλάδα, αλλά είναι κάτι εντελώς ανέφικτο. Ο Σόιμπλε μου είπε: “Γιάννη, ξέχασέ το”. Επομένως, δεν μπορεί να γίνει, οπότε τι μπορώ να κάνω;».

Το ότι, μόλις λίγους μήνες νωρίτερα, ο Στουρνάρας ήταν από τους ένθερμους υποστηρικτές ενός «κουρέματος» του χρέους – ελπίζει ότι... – δεν το θυμάται κανείς πια. Πάντως τον Απρίλιο του 2013, μιλώντας στη Βουλή, έλεγε για πολλοστή φορά ότι ο πρωταρχικός οικονομικός στόχος της κυβέρνησης ήταν η εξασφάλιση πρωτογενούς πλεονάσματος, το οποίο – κατά τον ίδιο – επρόκειτο να δώσει το δικαίωμα στην Ελλάδα να ζητήσει περαιτέρω «δραστικό κούρεμα του δημοσίου χρέους, που θα έφερνε την Ελλάδα μπροστά απ’ την κρίση»...

Ωστόσο, λίγο μετά, ο Στουρνάρας – πιθανότατα στο επόμενο Eurogroup του Μαΐου – είδε τον «θείο Βόλφι» να του κόβει τον βήχα με το περίφημο πλέον «Γιάννη, ξέχασέ το». Ο Γιάννης... το ξέχασε και τώρα επενδύει στον Σόιμπλε για τη θέση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος.

Η αλήθεια είναι ότι οι «αποκαλύψεις» στη συνέντευξη αυτήν του Στουρνάρα στους «Financial Times» δεν ήταν εκ λάθους ή τυχαίες. Αντιθέτως, μοιάζουν απολύτως σχεδιασμένες και εντάσσονται πλήρως στη στρατηγική σύγκρουσης της Γερμανίας με το ΔΝΤ, η οποία, μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε έξοδο του Ταμείου από την Ελλάδα.

Τα ερωτήματα

Η αγωνία του υπουργού Οικονομικών να «καπαρώσει» μια θέση που θα διασφαλίσει το – πολιτικό ή θεσμικό – «παντεσπάνι» του είναι καταφανής. Καθώς, λοιπόν, ένας πολιτικός ρόλος προϋποθέτει ευρεία πολιτική συμφωνία τόσο στο εσωτερικό της κυβέρνησης όσο και στο εσωτερικό των συγκυβερνώντων κομμάτων, αυτή η προοπτική εμφανίζεται εξαιρετικά δύσκολη. Μένει η θέση στην ΤτΕ, όμως εκεί τα πράγματα είναι, αυτήν τη στιγμή, επίσης περίπλοκα και η κατάληξη αβέβαιη. Τα δεδομένα το μαρτυρούν:

1 Ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος – όπως και όλων των κεντρικών τραπεζών, ειδικά στις χτυπημένες από την κρίση χώρες – λειτουργεί ανεξάρτητα από τις επιθυμίες κάθε κυβέρνησης, αφού η προτεραιότητά του αφορά την εφαρμογή της πολιτικής του ευρωσυστήματος. Δηλαδή της... Γερμανίας.

2 Ο Σαμαράς πολύ δύσκολα θα έκανε μια επιλογή που δεν θα άρεσε στους Γερμανούς, αφού σε αυτούς στηρίχθηκε καθ’ όλη τη θητεία του.

3 Οι Γερμανοί θεωρούν πρώτη προτεραιότητα το «ξεκαθάρισμα» στο ελληνικό τραπεζικό τοπίο και τον πλήρη έλεγχο όχι μόνο της επανιδιωτικοποίησης των υπό τον έλεγχο του ΤΧΣ τραπεζών, αλλά και όλων των ροών χρηματοδότησης της ελληνικής οικονομίας. Συνεπώς θα πρέπει να ελέγξουν απολύτως την εξέλιξη του τραπεζικού συστήματος.

4 Επιπλέον οι Γερμανοί αντιλαμβάνονται ότι η «επόμενη μέρα» στο ελληνικό πολιτικό σύστημα δεν θα περιλαμβάνει τους σημερινούς συγκυβερνώντες. Η επιλογή τους για τη στάση που θα τηρήσουν προς την επόμενη ελληνική κυβέρνηση – κατά πάσαν πιθανότητα με πρωταγωνιστή τον ΣΥΡΙΖΑ – θα φανεί και από την επιλογή του επόμενου διοικητή της ΤτΕ.

5 Ο ΣΥΡΙΖΑ από την πλευρά του δεν φαίνεται ότι θα καλόβλεπε τον Στουρνάρα, καθώς τον θεωρεί υπεύθυνο – όπως και τον Σαμαρά – για συγκάλυψη του σκανδάλου των παράνομων δανειοδοτήσεων. Σε ανακοίνωσή του την περασμένη Παρασκευή 11.1 σημείωνε:

«Ο κ. Σαμαράς, ο άνθρωπος της Μέρκελ στην Ελλάδα, και ο κ. Στουρνάρας, ο άνθρωπος του Σόιμπλε στην Ελλάδα, συνεχίζουν και σήμερα να καλύπτουν την επικεφαλής του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας κ. Σακελλαρίου, η οποία κατηγορείται για την υπόθεση του Τ.Τ., επειδή είναι εκλεκτή της τρόικας; (...) Με αυτόν τον τρόπο αποδεικνύουν ότι συγκαλύπτουν το σκάνδαλο».

Ομολογουμένως η εξίσωση μοιάζει – και είναι – δύσκολη. Ας μη βιαζόμαστε, λοιπόν, για τον νικητή, αφού ακόμη δεν είναι γνωστό αν οι βεβαιωμένες και ισχυρές συμμαχίες του υπουργού Οικονομικών στα ελληνικά ΜΜΕ είναι το μόνο όπλο του στην αγωνιώδη προσπάθειά του να εξασφαλίσει το μέλλον του. Τα πάντα θα κριθούν στο Βερολίνο. Όμως είναι άγνωστο αν η πλήρης υπακοή του υπουργού επαρκεί για την επιλογή του.

Όπως εύκολα μπορεί κάποιος να αντιληφθεί, όμως, βρισκόμαστε μόλις στον... Ιανουάριο. Οι σχετικές προαναγγελίες, τόσο για την ΤτΕ όσο και για το ΥΠΟΙΚ, αφορούν τον... Μάιο. Μέχρι τότε, ποιος ζει και ποιος πεθαίνει. Κοινώς, όπως θα μπορούσε κάποιος να παραφράσει τη γνωστή παροιμία: «Του Γενάρη τα σενάρια τα βλέπει ο Μάης και γελάει»...

Ο σιωπηλός Προβόπουλος

Ο νυν διοικητής της ΤτΕ Γιώργος Προβόπουλος φυσικά δεν τοποθετείται – ούτε καν ανεπισήμως – σε κανένα από τα σενάρια είτε περί παραμονής είτε περί διαδοχής του. Ο ίδιος κλείνει στο τέλος της άνοιξης μια εξαετή θητεία (από τον Ιούνιο του 2008), η οποία σχεδόν σε όλη τη διάρκειά της συνέπεσε με τη μεγαλύτερη μεταπολεμική κρίση της χώρας, αλλά και με τον επανασχεδιασμό του τραπεζικού και οικονομικού χάρτη της Ελλάδας και της Ευρώπης.

Η σχέση του με το ευρωσύστημα είναι άψογη, ενώ θεωρείται ότι έχει βάλει πλάτη σε όλες τις κινήσεις αναδιάταξης του τραπεζικού συστήματος. Στην Ελλάδα η κριτική της αντιπολίτευσης είναι συχνή και έντονη, ωστόσο θεωρείται ότι σε περίπτωση πολιτικής αλλαγής – αν βεβαίως ανανεωθεί η παραμονή του στη διοίκηση της ΤτΕ – οι όποιες προηγούμενες κόντρες δεν θα διαταράξουν τη συνεργασία της κεντρικής τράπεζας και της κυβέρνησης.

Χωρίς οι δικές του προθέσεις να είναι δημόσιες και χωρίς – πέρα από τα δημοσιεύματα – να είναι ξεκάθαρο αν πρόκειται να αντικατασταθεί, είναι δύσκολο να αξιολογηθεί και το αν πράγματι υφίσταται ήδη από τώρα ζήτημα διαδοχής του. Συνεπώς, μάλλον θα πρέπει να περιμένουμε λίγο καιρό ακόμη, αφού κανείς για την ώρα δεν πρόκειται επισήμως να τοποθετηθεί προκαλώντας μια ακόμη... ακράτεια σεναρίων, εν όψει μάλιστα της πολιτικής και οικονομικής ρευστότητας, η οποία, απ’ ό,τι φαίνεται, θα χαρακτηρίσει ολόκληρο το 2014.

Ο Παπασταύρου της «λίστας Λαγκάρντ»

Το «Βήμα», ανακινώντας το θέμα της μεταπήδησης από το ΥΠΟΙΚ στην ΤτΕ, το πήγε ένα... βήμα παραπέρα καθώς βρήκε ήδη τον αντικαταστάτη του Στουρνάρα στο υπουργείο Οικονομικών στο πρόσωπο του στενού συμβούλου του πρωθυπουργού, δικηγόρου Σταύρου Παπασταύρου, του οποίου το όνομα είχε λάβει ευρύτατη δημοσιότητα λόγω της εμπλοκής του στην περιβόητη και μη ερευνηθείσα «λίστα Λαγκάρντ».

Μάλιστα είχε καταθέσει στην Προανακριτική Επιτροπή της Βουλής για τη «λίστα Λαγκάρντ» πως ήταν πληρεξούσιος δικηγόρος του ομίλου εταιρειών του Ισραηλινού επιχειρηματία Σάμπι Μιωνή και είχε διαχειριστεί έναν λογαριασμό πέντε εκατομμυρίων δολαρίων.

 Στην κατάθεσή του εκείνη ο Παπασταύρου λέγεται ότι εξήγησε στα μέλη της Επιτροπής τον τρόπο με τον οποίο αποκρυπτογραφούνται οι κωδικοί της «λίστας Λαγκάρντ».

Πάντως, επειδή πάντα επιβεβαιώνεται ο πασίγνωστος στίχος «Η ζωή μου κύκλους κάνει», να θυμίσουμε ότι:

-  «Το Βήμα» ήταν αυτό που είχε ξιφουλκήσει εναντίον του Σάμπι Μιωνή για την υπόθεση της «λίστας Λαγκάρντ».

- Η ίδια εφημερίδα είχε δημοσιεύσει ένα μακροσκελές κείμενο με το οποίο απάλλασσε πλήρως τον ίδιο επιχειρηματία από οποιαδήποτε σκιά είχε δημιουργήσει το δικό της δημοσίευμα.

- Τώρα το «Βήμα» έρχεται να δημοσιοποιήσει και να στηρίξει το σενάριο που θέλει τον τότε πληρεξούσιο δικηγόρο του – και στενό σύμβουλο του Σαμαρά – για υπουργό Οικονομικών.

Έχει ο καιρός γυρίσματα λοιπόν...