Απ. Αποστολόπουλος: Ταξιδεύοντας προς τη Μόσχα

Του ΑΠ. ΑΠΟΣΤΟΛΟΠΟΥΛΟΥ

Πολλοί έχουν διακηρύξει ότι η Ελλάδα έχει συμφέρον να χαράξει μια εξωτερική πολιτική ανοιχτών οριζόντων. Σ’ ένα πολυπολικό Κόσμο ταιριάζει πολυπολική πολιτική, αφού μάλιστα η προσκόλλησή μας στους παραδοσιακούς Δυτικούς συμμάχους δεν βρήκε αντίστοιχη υποστήριξη εκ μέρους τους, αντιθέτως μάλλον μας ζημίωσαν με τη στάση τους. Ο Ντε Γκολ έλεγε ότι όταν είναι να υποστηρίξεις τα συμφέροντα της πατρίδας σου είσαι μόνος σου. Πλήρη επιβεβαίωση αποτελεί ο Άσαντ της Συρίας. Χωρίς τη δική του σθεναρή αντίσταση στην ξένη επέμβαση κάθε βοήθεια της Ρωσίας θα ήταν ανώφελη. Ο Άσαντ βρήκε βοήθεια επειδή ήταν ο ίδιος αποφασισμένος να αντισταθεί. Αντίστροφη περίπτωση είναι η Σερβία επί Μιλόσεβιτς. Οι Σέρβοι αντέταξαν ηρωική αντίσταση αλλά δεν διέθεταν καμία διεθνή υποστήριξη και ηττήθηκαν-τότε ακόμα στη Ρωσία κυβερνούσε ο Γιέλτσιν.

Προϋπόθεση για να έχει νόημα και αποτέλεσμα το ταξίδι του Τσίπρα στη Μόσχα είναι να έχει ο ΣΥΡΙΖΑ καθαρές θέσεις και να είναι αποφασισμένος να τις υπερασπίσει. Η περίπτωση Σαμπιχά δεν δίνει το καλό παράδειγμα. Στην πρώτη πίεση η υποχώρηση ήταν άτακτη, πανικόβλητη. Έγινε μπάχαλο. Δεν επικράτησε ως κριτήριο ότι ο κ. Χριστόπουλος έθεσε ευθέως και απερίφραστα την εθνική διάσταση της «υπόθεσης Σαμπιχά», έθεσε, δηλαδή, ένα καίριο ζήτημα εξωτερικής πολιτικής. Και ότι, κατά συνέπεια, η τελική λύση θα όφειλε να απαντά σ’ αυτό το ζήτημα με την ίδια ευθύτητα. Τυπικά η παραμονή του κ. Χριστόπουλου στο ψηφοδέλτιο μοιάζει με απάντηση. Στην πραγματικότητα επικράτησαν σκέψεις να αποφευχθεί η σύγκρουση και κυρίως να διασωθούν τα ποσοστά των προηγούμενων εκλογών. Αν αυτό δεν συμβεί θα αποκαλυφθούν οι αυταπάτες επί του συγκεκριμένου αλλά η ζημιά θα έχει γίνει. Αυτό μπορεί να είναι σχετικά ανώδυνο όσο ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αντιπολίτευση. Αλλά αν γίνει κυβέρνηση τέτοια λάθη δεν θα κάνουν μπάχαλο μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και την ίδια τη χώρα. Αλλά ακόμα και αν τα εκλογικά ποσοστά ικανοποιήσουν σημασία έχει το τίμημα. Δηλαδή ότι η εκλογική επιτυχία θα οφείλεται στο ότι ικανοποιήθηκαν οι απαιτήσεις του Προξενείου και μιας μειονότητας.

Το ταξίδι του Τσίπρα στη Ρωσία έχει καίρια σημασία, όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα. Διότι θα το βρει μπροστά του ο ΣΥΡΙΖΑ, αν αναλάβει κυβερνητικά καθήκοντα. Το γενικό πλαίσιο είναι λίγο-πολύ γνωστό. Ο ΣΥΡΙΖΑ, ως κυβέρνηση, πρέπει να έχει απάντηση στην άμεση απειλή διακοπής της χρηματοδότησης όχι μόνο από τις Βρυξέλλες (και το ΔΝΤ) αλλά και από τις «Αγορές», αν φανεί «άτακτος» και απείθαρχος. Μόνο η Ρωσία και η Κίνα μπορούν να καλύψουν άμεσα το όποιο χρηματοδοτικό κενό. Αν ΕΕ, ΔΝΤ, και Αγορές γνωρίζουν ότι «υπάρχουν κι αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια» ίσως (αλλά μόνο, ίσως) δείξουν διάθεση να διαπραγματευθούν- η Ρωσία δεν θέτει ζήτημα αποχώρησης της Ελλάδας από το ευρώ ή τις συμμαχικές της υποχρεώσεις. Το δεύτερο πράγμα είναι ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να έχει ουσιώδη κάλυψη αν αντί για σκληρή αλλά καλοπροαίρετη διαπραγμάτευση, η ΕΕ, ΔΝΤ, Αγορές αλλά και ΗΠΑ αυξήσουν τις απειλές-οπότε και η μειονότητα ίσως παίξει κάποιο ρόλο (και η υπόθεση Σαμπιχά θα αναδείξει όλη τη σημασία της). Πάλι η Ρωσία (και δευτερευόντως η Κίνα) είναι η χώρα κλειδί. Αν, δηλαδή, στην Οικονομία προστεθεί και η Γεωπολιτική τότε το ταξίδι στη Μόσχα αποκτά ζωτική σημασία. Και είναι πιθανότατο ότι αυτό θα συμβεί. Έστω και μόνο επειδή οι ΗΠΑ (κυρίως) θα θελήσουν να δώσουν αυτή τη διάσταση παρά το ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ουδέποτε έχει αμφισβητήσει τις συμμαχικές υποχρεώσεις της χώρας μας, ούτε προτίθεται να το κάνει, εξ όσων γνωρίζουμε.

Η Ρωσία έχει, ως γνωστόν, ζωηρό ενδιαφέρον (μάλλον ζωηρότατο) να προσεγγίσει την Ελλάδα για λόγους οικονομικούς, ενεργειακούς και γεωπολιτικούς. Το ερώτημα είναι αν θέλει και μπορεί να στηρίξει αυτό το ενδιαφέρον πρακτικά, σύμφωνα με τα ανωτέρω. Συνήθως τα πραγματικά αποτελέσματα ενός τέτοιου ταξιδιού (κόμματος αντιπολίτευσης) δεν γίνονται γνωστά, τουλάχιστον στις ουσιώδεις «λεπτομέρειες». Άλλωστε οι όποιες τυχόν συμφωνίες μπορούν να προχωρήσουν μόνο αν ο ΣΥΡΙΖΑ γίνει κυβέρνηση. Η συνάντηση με τον Λαβρόφ προεξοφλεί ότι η Μόσχα έχει σκεφθεί ώριμα τις διαθέσεις και τις προτάσεις της, τις απαιτήσεις της. Είναι επίσης δεδομένο ότι γνωρίζει και θεωρεί θετικό το πλαίσιο των σκέψεων της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ, τέτοια ταξίδια δεν γίνονται χωρίς επαγγελματική προεργασία, ενίοτε λεπτομερή.

Το ταξίδι γίνεται ενώ ο διεθνής περίγυρος διέρχεται περίοδο οξύτητας με ζήτημα αιχμής το Ουκρανικό, η Συρία δεν έχει κοπάσει, η Τουρκία κινείται μάλλον σπασμωδικά, ενίοτε προκλητικά και η Ρωσία επιχειρεί αναβάθμιση των σχέσεων με το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Όλη η περιοχή μοιάζει με κινούμενη άμμο. Οι ΗΠΑ προσπαθούν πάση θυσία να αναγκάσουν τη Ρωσία να εισβάλει στην Ουκρανία ώστε να αποκαταστήσουν στην Κοινή Γνώμη την εικόνα της απειλητικής ρωσικής αρκούδας και να περιστείλουν τους αναπτυσσόμενους δεσμούς Μόσχας-Γερμανίας-Ευρώπης. Το διεθνές πλαίσιο δεν είναι ευνοϊκό αλλά αυτό σημαίνει ότι πέραν των καλών προθέσεων, επιθυμιών και πολιτικών σχεδιασμών απαιτείται και επαγγελματική κατάρτιση ώστε το ταξίδι να μεγιστοποιήσει τις πιθανότητες επιτυχίας. Η πολιτική για το όχι στο σχέδιο Ανάν ήταν του Καραμανλή αλλά ο σχεδιασμός ήταν του πρέσβυ κ. Μολυβιάτη ώστε η πολιτική θέση να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα χωρίς να διαταραχθούν οι απαραίτητες ισορροπίες.