Π. Παπακωνσταντίνου: Ιστορική ήττα της ΕΕ ένα «Tείχος του Κιέβου»

Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου

Την εικόνα ενός εμφυλίου χαμηλής έντασης σε αργή κίνηση βλέπει ο δημοσιογράφος Πέτρος Παπακωνσταντίνου να διαμορφώνεται στην Ουκρανία τα τελευταία 24ωρα. Μιλώντας στοtvxs.gr σχολίασε ότι το ενδεχόμενο διχοτόμησης της χώρας, που βρίσκεται πλέον εκτός ελέγχου, δεν είναι απίθανο σενάριο, ενώ πρόσθεσε ότι «θα αποτελέσει ιστορική ήττα της ΕΕ εάν χτιστεί ένα τείχος στο Κίεβο 25 χρόνια μετά την πτώση εκείνου στο Βερολίνο». Ακόμη, σκιαγράφησε τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης και τις σχέσεις που έχουν με τους εξωτερικούς παράγοντες, που προσπαθούν να κινήσουν τα νήματα στην Ουκρανία προς συμφέρον τους, ενώ αναφέρθηκε και στον ρόλο της Ελλάδας. Του Νίκου Μίχου

Ποια μπορεί να είναι η έκβαση στην Ουκρανία;

Είναι δύσκολο να κάνει κανείς σαφείς προβλέψεις όταν η κατάσταση είναι σε εξέλιξη και κάθε μέρα χειροτερεύει όλο και περισσότερο. Τα γεγονότα, που είχαν ως αποτέλεσμα 55 νεκρούς από όλες τις πλευρές μέσα σε δυο μέρες, διαμορφώνουν την εικόνα ενός εμφυλίου πολέμου χαμηλής έντασης σε αργή κίνηση. Αυτό δεν είναι υπερβολή. Την στιγμή που μιλάμε, ενώ ο Πρόεδρος Γιανουκόβιτς συναντάται με την ευρωπαϊκή τρόικα – τους υπουργούς Εξωτερικών της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Πολωνίας – λαμβάνουν χώρα ένοπλες συγκρούσεις και από τις δυο πλευρές.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην δυτική Ουκρανία διαμορφώνεται μια επαναστατική κατάσταση. Μια παράλληλη εξουσία, για την ακρίβεια: Η αντιπολίτευση έχει εκδιώξει τις αρχές. Έχουν πυρποληθεί αστυνομικά τμήματα. Οι αστυνομικές δυνάμεις έχουν αναγκαστεί στην παράδοση οπλισμού και στολών στους διαδηλωτές. Στην ουσία εκεί η αντιπολίτευση είναι η κυβέρνηση.

Αυτά συνιστούν μια εικόνα διχοτόμησης της Ουκρανίας. Το σενάριο δηλαδή να «σπάσει» η χώρα είναι πολύ πραγματικό. Δεν είναι πλέον ένα καταστροφολογικό σενάριο και από αυτό θα βγουν χαμένοι όλοι. Και ο Γιανουκόβιτς με το κόμμα των Περιφερειών, και το φιλοδυτικό μπλοκ, καθώς θα έχουν μείνει ο καθένας με την μισή Ουκρανία ενώ θα την ήθελαν ολόκληρη. Χαμένοι θα είναι και οι ξένοι παράγοντες. Για την, δε, ΕΕ θα είναι μια ιστορική τραγωδία, αφού 25 χρόνια μετά την λήξη του Ψυχρού Πολέμου, ένα νέο τείχος θα χτιστεί - αυτή την φορά στο Κίεβο. Δεν θα είναι το ίδιο. Μια στρατιωτική σύγκρουση θα είναι πιθανό ενδεχόμενο.

Ποιοι αποτελούν την αντιπολίτευση;

Η αντιπολίτευση αποτελείται από τρεις πλευρές:

Είναι ο Βιτάλι Κλίτσκο, ο πρώην πρωταθλητής πυγμαχίας, που έχει ζήσει περισσότερο στην Γερμανία παρά στην Ουκρανία. Έχει σπίτι στην Γερμανία και αμερικανική υπηκοότητα. Αυτός έχει γνωστές φιλίες με τον γερμανικό παράγοντα.

Είναι ο Αρσένι Γιατσένιουκ, που είναι από το κόμμα της κας Τιμοσένκο, που είναι στην φυλακή για σκάνδαλα διαφθοράς και όχι ως πασιονάρια της αντιπολίτευσης. Αυτός αποτελεί την προτίμηση των ΗΠΑ. Για αυτό άλλωστε και η Βικτώρια Νούλαντ, η υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, σε εκείνο τον περιβόητο διάλογο είπε στον πρεσβευτή της στο Κίεβο, «fuck the EU, εμείς θέλουμε τον Γιατσένιουκ».

Ο τρίτος της παρέας, είναι το μαύρο πρόβατο, ο Όλεχ Τιανιεμποκ, που είχε γεύμα εργασίας με τον Αμερικανό γερουσιαστή και υποψήφιο Πρόεδρο, Τζον ΜακΚέιν. Αυτός είναι πρόεδρος του κόμματος Σβομποντα, (Ελευθερία), που μέχρι πρότινος λεγόταν εθνικοσοσιαλιστικό. Το έμβλημά του ήταν μέχρι πρόσφατα μια παραλλαγή της σβάστιγκας. Μάλιστα, την Πρωτοχρονιά την γιόρτασαν με μια λαμπαδηδρομία στα πρότυπα της Χρυσής Αυγής, της Κου Κλουξ Κλαν και των ναζί του Χίτλερ. Κατά την γνώμη του πηγή όλων των προβλημάτων της Ουκρανίας είναι η ρωσοεβραϊκή μαφία.

Αυτοί οι τελευταίοι δεν έχουν εκτεθεί τώρα στα επεισόδια και δεν πρέπει νασυγχέονται με τον Δεξιό Τομέα, που εμφανίστηκε από το πουθενά τον προηγούμενο Νοέμβριο. Ο Δεξιός Τομέας είναι που πρωτοστατεί στις ταραχές με λοστούς και όπλα και έχει καλέσει ανοιχτά σε εξέγερση με συνέντευξη του αρχηγού του στις 7 Φεβρουαρίου στο περιοδικό TIME.

Ποιοι παίζουν το παιχνίδι πάνω στην Ουκρανία;

Η Ουκρανία είναι μια χώρα με πολύ ασθενή ταυτότητα. Δεν ήταν ποτέ ανεξάρτητο κράτος πριν την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Πρώτη φορά απέκτησε τότε την ανεξαρτησία της. Ένα κομμάτι – η παλιά Γαλικία – θεωρεί τον εαυτό της κομμάτι της δυτικής Ευρώπης και είναι καθολικοί. Ένα άλλο κομμάτι, είναι ορθόδοξοι, ελέγχουν την βιομηχανία και είναι δεμένο με την Ρωσία.

Ακόμη ένα στρατηγικό κομμάτι της Ουκρανίας είναι η χερσόνησος της Κριμαίας, όπου από την εποχή της Μεγάλης Αικατερίνης κατοικούσαν εκεί Ρώσοι. Επίσης, εκεί, στην Σεβαστούπολη είναι ο ρωσικός ναύσταθμος – το μοναδικό σημείο που της δίνει πρόσβαση σε νότιες θάλασσες. Η περιοχή έχει τεράστια γεωστρατηγική σημασία για την Ρωσία και με οποιονδήποτε Πρόεδρο – πόσω μάλλον με τον Πούτιν – δεν πρόκειται να την αφήσει να χαθεί. Ότι και να γίνει στην Ουκρανία η χερσόνησος της Κριμαίας και κάποιες ανατολικές περιοχές θα καταλήξουν στην Ρωσία.

Το πρόβλημα, όμως, τώρα δεν βρίσκεται στις συνδιαλλαγές μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης. Το παιχνίδι δεν παίζεται στο Κίεβο, αλλά μεταξύ ΗΠΑ, ΕΕ και Ρωσίας. Μόνο ένας ιστορικός συμβιβασμός σε αυτό το τριμερές επίπεδο μπορεί να απομακρύνει τα χειρότερα.

Ποια είναι τα συμφέροντα της ΕΕ στην Ουκρανία;

Αυτό είναι ένα καλό ερώτημα που θα πρέπει να απαντήσουν οι Βρυξέλλες, καθώς έχουν φερθεί σε αυτή την κρίση με πρωτοφανή καιροσκοπισμό. Για παράδειγμα, για να δελεάσουν την Ουκρανία να υπογράψει την τελωνειακή σύνδεση της προσέφεραν 600 εκατομμύρια δολάρια. Πασατέμπο. Ο Πούτιν της προσέφερε 15 δισεκατομμύρια, άτοκα δάνεια, και πολύ φτηνό φυσικό αέριο.

Για μια χώρα 46 εκατομμυρίων κατοίκων, και όταν η Ελλάδα έχει πάρει 200 και πλέον δισεκατομμύρια σε δάνεια, η προσφορά της ΕΕ ήταν εξωπραγματική. Η Γερμανία έχει υιοθετήσει την αντιπολίτευση, με το ίδρυμα Κονραντ Αντενάουερ, όπως οι ΗΠΑ είχαν κάνει κατά την «Πορτοκαλί Επανάσταση» το 2004 με το ίδρυμα Open Society του Τζωρτζ Σόρος. Επίσης, να μην ξεχνάμε ότι πριν ξεκινήσει το αιματοκύλισμα, το βράδυ της Δευτέρας, η κα Μέρκελ συναντήθηκε με τους επικεφαλής της αντιπολίτευσης. Ο καθένας βγάζει τα δικά του συμπεράσματα, αλλά σε κάθε περίπτωση δεν ήταν εκτονωτική η παρέμβασή της. Ούτε και του Πούτιν ήταν, όταν κάλεσε τον Γιανούκοβιτς στο Σότσι, που με τις προτροπές του δεν βοήθησε στην αποκλιμάκωση της κατάστασης. Σήμερα μάλιστα, ο κ. Μεντβέντεφ του είπε να προσέξει μην γίνει το χαλάκι που σκουπίζουμε τα πόδια μας.

Ποια έκβαση πραγμάτων εξυπηρετεί τα ελληνικά συμφέροντα;

Από την μια πλευρά, η Ελλάδα είναι μέλος της ΕΕ και υπό την ομηρία της Γερμανίας δεν έχει πολλά περιθώρια κινήσεων. Όμως θα υποστεί τις ευθύνες λόγω της προεδρίας της ΕΕ. Θα αναγκαστεί να πάρει θέση.

Από την άλλη πλευρά, έχει ιστορικές σχέσεις με την Ρωσία τόσο σε ενεργειακό όσο και σε γεωπολιτικό επίπεδο.

Εάν επικρατήσουν οι πιο λογικές σκέψεις, η Ελλάδα θα έχει την ευκαιρία να παίξει ένα διαμεσολαβητικό ρόλο – αν και δεν ξέρω κατά πόσο ο κ. Σαμαράς θα επιλέξει να το εκμεταλλευτεί αυτό.

Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα θα πρέπει να ακολουθήσει τον κανόνα του Ιπποκράτη: Όταν δεν μπορούμε να κάνουμε καλό, τουλάχιστον ας μην κάνουμε περισσότερο κακό. Να μην εφαρμόσουμε τακτικές δηλαδή που εφήρμοσαν σύμβουλοι του κ. Παπανδρέου, που είχαν διασυνδέσεις με τις ΗΠΑ και το ίδρυμα του Σόρος, στην Γεωργία και στην Ουκρανία. Αναφέρομαι στον κ. Αλεξ Ρόντος, του οποίου ο βίος και η πολιτεία είναι αρκετά γνωστή.

Η Ουκρανία πως θα βγει χαμένη;

Η Ουκρανία έχει χάσει ήδη. Η ασθενής της ταυτότητα έχει διαρραγεί. Η χώρα έχει γίνει υπηρέτης ενός γεωπολιτικού ανταγωνισμού στα πρότυπα όχι του Ψυχρού Πολέμου αλλά πολύ παλαιότερα, πριν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο με τις σφαίρες επιρροής στην Ευρώπη.

Είναι μια χώρα που θέλει πολύ η ΕΕ για την διεύρυνση προς ανατολάς, αλλά και μια χώρα που θέλει πολύ και η Ρωσία για λόγους οικονομικούς, στρατηγικούς και ιστορικούς. Το πρώτο κράτος της Ρωσίας τον 10ο αιώνα είχε πρωτεύουσα το Κίεβο.

Αλλά εάν δρομολογηθεί το χειρότερο σενάριο, θα λέμε ότι η μαύρη Τρίτη, προχθές δηλαδή, θα έχει σηματοδοτήσει μια στροφή στην ευρωπαϊκή αλλά και παγκόσμια ιστορία πολύ μεγαλύτερη από ότι η 11η Σεπτεμβρίου ή ο πόλεμος στο Ιράκ. Όσα ζούμε αυτές τις ώρες θα έχουν τεράστιες συνέπειες.