Οι Εγχώριες Τράπεζες από παραδοσιακοί Τοκογλύφοι εξελίσσονται σε Μηχανισμό Διάλυσης, Εκποίησης και Χρεωκοπίας

του Δημήτρη Καζάκη

Αν πιστέψουμε τους επί παντός επιστητού παπαγαλίζοντες δημοσιογραφούντες δεν έχουμε παρά να δεχτούμε ότι όλα πάνε καλά με το τραπεζικό σύστημα της χώρας. Ιδίως τώρα που οι συγχωνεύσεις και οι εικονικές εξαγορές το κάνουν ακόμη πιο υδροκέφαλο. Αρκεί βέβαια να το τροφοδοτεί διαρκώς ο κρατικός κορβανάς, με ρευστό ή με εγγυήσεις και ομόλογα ειδικής έκδοσης, με δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ που πετιούνται κυριολεκτικά σ’ ένα πίθο των Δαναΐδων όπως έχουν καταντήσει οι τράπεζες.

Όσο πιο μεγάλες είναι οι τράπεζες, τόσο το καλύτερο για εμάς, λένε και ξαναλένε. Είναι οι ίδιοι που ορκίζονται στην ελευθερία της αγοράς, στον ανταγωνισμό και φυσικά καταδικάζουν μετά βδελυγμίας τα μονοπώλια, αρκεί να είναι κρατικά ώστε να πουληθούν κοψοχρονιά στον πρώτο τυχόντα κερδοσκόπο επενδυτή με τις κατάλληλες πολιτικές διασυνδέσεις.

Το γεγονός ότι με τις επιχειρούμενες συγχωνεύσεις και εικονικές εξαγορές των τραπεζών, παράγεται ένα ακόμη πιο τρομακτικό καρτέλ 2 ή 3 ιδιωτικών ομίλων που μονοπωλιακά θα ελέγχει τα χρηματοπιστωτική αγορά, δεν φαίνεται να τους πειράζει. Πειράζει όμως την οικονομία και προπαντός τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που έχουν δεθεί χειροπόδαρα λόγω δανεισμού.

ΠΟΥ ΑΠΟΣΚΟΠΟΥΝ ΟΙ ΕΞΑΓΟΡΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ;

Οι κινήσεις που παρατηρούμε το τελευταίο διάστημα στον τραπεζικό χώρο μετά την...
απορρόφηση του υγιούς ενεργητικού της Αγροτικής Τράπεζας από την Τράπεζα Πειραιώς, την εικονική εξαγορά του μεριδίου της Credit Agricole στην Εμπορική από την Alpha, την συγχώνευση της Εθνικής Τράπεζας και της Eurobank, καθώς και οι πληροφορίες που θέλουν την κυβέρνηση να δίνει προίκα στον νέο «εθνικό πρωταθλητή» Εθνική-Eurobank και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, στο μετοχικό κεφάλαιο του οποίου ούτως ή άλλως οι δυο τράπεζες αυτές συμμετέχουν με ποσοστό 6% εκάστη, στοχεύουν στην αλλαγή της μορφολογίας του εγχώριου τραπεζικού συστήματος.

Οι κινήσεις αυτές αποτελούν μια χαρακτηριστική έκφραση του βαθέματος της κρίσης βιωσιμότητας που διαπερνά ολόκληρο το εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Οι συγκεκριμένες τράπεζες επιβιώνουν ήδη εδώ και καιρό στο «κόκκινο». Η κεφαλαιακή τους επάρκεια είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη και επιβιώνουν αποκλειστικά χάρις στην επιδότηση από το κράτος και στις ενέσεις ρευστότητας από την Τράπεζα της Ελλάδος (ΕΚΤ). Οι στόχοι αυτών των κινήσεων είναι προφανείς:

Πρώτο: Ενισχύουν την ολιγοπωλιακή σύνθεση ενός τραπεζικού τομέα, ο οποίος ήδη πάσχει σοβαρά από έναν από τους υψηλότερους δείχτες μονοπωλιακής συγκέντρωσης στην Ευρώπη. Σ’ έναν τραπεζικό τομέα που λειτουργεί εδώ και χρόνια με «συμφωνίες κυρίων», με πρακτικές καρτέλ και τραστ, δημιουργείται ένα λίγο ως πολύ ενιαίο τραπεζικό μονοπώλιο με κοινές πρακτικές και στοχεύσεις. Πρόκειται για ένα νέο τραπεζικό μονοπώλιο με 2 ή 3 τρεις κύριους τραπεζικού πυλώνες, που θα εντείνει ακόμη περισσότερο τον τοκογλυφικό, σαράφικο και πειρατικό χαρακτήρα του εγχώριου τραπεζικού συστήματος με κύριο σκοπό να εκμεταλλευθεί άμεσα τα περιουσιακά στοιχεία που έχει συσσωρεύσει σε βάρος της οικονομίας, των νοικοκυριών, των ελευθεροεπαγγελματιών και των μικρομεσαίων επιχειρηματιών.

Δεύτερο: Ενισχύουν τις ιδιωτικές εμπορικές τράπεζες καταργώντας τις τράπεζες ειδικού σκοπού, ώστε να περάσει πλήρως η τραπεζική αγορά στον ολοκληρωτικό έλεγχο των επενδυτικών κεφαλαίων που αναζητούν ευκαιρίες κερδοσκοπικής αξιοποίησης περιουσιών και εισοδημάτων. Γι’ αυτά ο δανειολήπτης είναι ίδιος και απαράλλακτος. Δεν τους ενδιαφέρει αν είναι νοικοκυριό, επιχείρηση, αγρότης, ελεύθερος επαγγελματίας. Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι μόνο η προσδοκία κέρδους από την εκμετάλλευσή της ανάγκης του, ή της δανειακής του εξάρτησης. Σ’ αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η επίθεση της Τραπέζης της Ελλάδος εναντίον και των Συνεταιριστικών Τραπεζών με σκοπό να κλείσουν, έτσι ώστε να μην υπάρχει κανένα πιστωτικό καταφύγιο για κανέναν.

Τρίτο: Ανοίγουν διάπλατα την πόρτα σε συμπράξεις με ξένα επενδυτικά κεφάλαια που θα προσελκύσει αυτή η υπερσυγκέντρωση τραπεζιτικών ενεργητικών και ενυπόθηκων δανείων. Οι τράπεζες αφού φόρτωσαν με χρέη και δάνεια νοικοκυριά και μικρομεσαίους, τώρα συγκεντρώνουν τις δυνάμεις τους για να μετατραπούν σε βασικό μοχλό εκποίησης και κερδοσκοπικής αξιοποίησης της ιδιωτικής περιουσίας των οφειλετών τους. Αυτό είναι και το μεγαλύτερο δόλωμα για την προσέλκυση κεφαλαίων από το εξωτερικό. Πρωτίστως επενδυτικών fund που ειδικεύονται στις αρπαχτές αυτού του είδους και οι αγορές τα ονομάζουν «γύπες».

Υπάρχει βέβαια και το ζήτημα της ανακεφαλαίωσης των τραπεζών που το εγχώριο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το οποίο ελέγχεται από την τρόικα, δεν θέλει να χρησιμοποιηθούν τα ρευστά διαθέσιμα από όλες τις τράπεζες παρά μόνο από τις τέσσερεις μεγάλες τράπεζες. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας έχει ζητήσει την ανακεφαλαιοποίηση της Emporiki Bank από την Credit Agricole πριν πωληθεί σε μια από τις ενδιαφερόμενες ελληνικές τράπεζες, είχε δηλώσει υψηλόβαθμη τραπεζική πηγή στο Reuters (3/8). Το ΤΧΣ, που έχει διαθέσει ήδη 18 δισ. ευρώ στις τέσσερις μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες, θέλει να αποφύγει να διαθέσει κεφάλαια στην Emporiki μετά την πώλησή της, είπε η πηγή. «Το ΤΧΣ έχει θέσει τέσσερα ελάχιστα κριτήρια για να γίνει η πώληση, το κύριο είναι να πουληθεί ανακεφαλαιοποιημένη και χωρίς χρηματοδοτικό κενό», δήλωσε το τραπεζικό στέλεχος που ζήτησε να μην κατονομαστεί.

Έχουμε να κάνουμε με μια ευρύτερη ανασύνταξη των εγχώριων τραπεζών, όπου ο έλεγχος του χώρου περνά σχεδόν αποκλειστικά σε εκείνα τα πιστωτικά ιδρύματα που είναι πιο ανοιχτά στους διεθνείς κερδοσκοπικούς κύκλους. Στόχος αυτής της ανασύνταξης είναι να κυριαρχήσουν απόλυτα οι τέσσερεις μεγάλες ιδιωτικές τράπεζες, Εθνική, Alpha Bank, Eurobank, Πειραιώς. Τουλάχιστον σε μια πρώτη φάση.

ΠΟΙΟΙ ΕΧΟΥΝ ΣΤΑ ΧΕΡΙΑ ΤΟΥΣ ΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ;

Τι το ιδιαίτερο έχουν αυτές οι τράπεζες; Αποτελούν την τραπεζική βιτρίνα μιας πολύ ιδιαίτερης συγχώνευσης οικονομικών και πολιτικών συμφερόντων ανάμεσα σε ιδιώτες επενδυτές, φυσικά πρόσωπα, οικογένειες και θεσμικούς του εσωτερικού και του εξωτερικού. Στην Εθνική τα Νομικά Πρόσωπα του εξωτερικού κατέχουν κοντά στο 27% της μετοχικής σύνθεσης, ενώ οι ιδιώτες επενδυτές εσωτερικού, φυσικά πρόσωπα και θεσμικοί, κατέχουν σχεδόν το 47% της μετοχικής σύνθεσης. Στην Alpha Bank η οικογένεια Κωστόπουλου κρατά το 9%, οι θεσμικοί επενδυτές του εσωτερικού το 10%, οι θεσμικοί του εξωτερικού το 24%, ενώ το υπόλοιπο 57% διακινείται σε ιδιώτες επενδυτές. Στην Eurobank κυριαρχεί ο όμιλος EFG της οικογένειας Λάτση, ο οποίος κατέχει σχεδόν το 45% της μετοχικής σύνθεσης της τράπεζας, άλλα νομικά πρόσωπα κυρίως του εξωτερικού κατέχουν το 8,5%, ενώ οι θεσμικοί επενδυτές κοντά στο 17%. Τέλος στην Πειραιώς το αλισβερίσι στην μετοχική σύνθεση της τράπεζας είναι ακόμη πιο μπλεγμένο. Οι ξένοι θεσμικοί κατέχουν πάνω από 30%, ενώ οι θεσμικοί του εσωτερικού σχεδόν το 5%. Οι ιδιώτες επενδυτές κατέχουν το 37% εκ των οποίων η οικογένεια Βαρδινογιάννη κοντά στο 5%, ο Σάλλας το 1,4%, όσο περίπου και ο Αγγελόπουλος. Τέλος, η συμμετοχή ιδιωτικών εταιρειών ανέρχεται στο 26,7%, εκ των οποίων οι εταιρείες του ομίλου έχουν το 2%. Στην μετοχική σύνθεση έχει μερίδιο η γνωστή αμαρτωλή ΔΕΚΑ με 1,3% και η ΑΤΕ με 2%.

Τι παρατηρεί κανείς; Η μετοχική σύνθεση αυτών των τραπεζών είναι ένας κυκεώνας υπόγειων διαδρομών ανάμεσα στα μεγάλα τζάκια του εσωτερικού και γνωστά ή λιγότερο γνωστά επενδυτικά κεφάλαια του εξωτερικού (θεσμικοί επενδυτές, offshore, funds, κοκ) που ειδικεύονται σε χρηματιστικά παιχνίδια άγριας κερδοσκοπίας. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι στην μετοχική σύνθεση ιδιαίτερα των μεγάλων ιδιωτικών τραπεζών υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός μετοχών με μεγάλη διασπορά σε φυσικά πρόσωπα. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο για να αντλούν οι τράπεζες κεφάλαια από το χρηματιστήριο την παλιά καλή εποχή των παχιών αγελάδων της χειραγώγησης. Ο μεγάλος αριθμός φυσικών προσώπων στο μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών χρησιμεύει και στο να κρύβονται πίσω από μετόχους-βιτρίνες ισχυρά συμφέροντα από το εξωτερικό, κομματικά ταμεία, ακόμη και εγκληματικά κυκλώματα.

Στην μετοχική σύνθεση αυτών των τραπεζών θα τους βρούμε σχεδόν όλους. Από τα συμφέροντα του Μαρκ Μόμπιους της Templeton, έως τους κολοσσούς της διατραπεζικής απάτης Morgan Stanley, Merrill Lynch, Goldman Sachs και πάει λέγοντας. Πρόκειται για μετόχους που κατέχουν φαινομενικά μικρά, ή και ασήμαντα ποσοστά, τα οποία όμως μεταφράζονται σε αρκετά δισεκατομμύρια ευρώ, όπως επίσης και άλλους επώνυμους και μη θεσμικούς, ή και στρατηγικούς επενδυτές, οι οποίοι παραμένουν άγνωστοι. Και μάλιστα σχεδόν το σύνολο αυτών των μετόχων διαχέονται και στις τέσσερεις τράπεζες με διάφορους τύπους και βιτρίνες. Είναι δύσκολο να βρει κανείς πιο τυχοδιωκτική και κερδοσκοπική μετοχική σύνθεση, τουλάχιστον στον αποκαλούμενο ανεπτυγμένο κόσμο.

Η μετοχική σύνθεση αυτή ταιριάζει απόλυτα σε τράπεζες που δεν προσδοκούν να επενδύσουν στην ανάκαμψη της οικονομίας, ούτε στην διαχείριση δανείων και καταθέσεων, αλλά στην κερδοσκοπία με το ξέπλυμα και την εξαγωγή κεφαλαίου, με την ρευστοποίηση στοιχείων του ενεργητικού, με τη συμμετοχή στις ιδιωτικοποιήσεις και το γενικό ξεπούλημα της χώρας, με τις αθρόες τιτλοποιήσεις και μάλιστα υψηλού ρίσκου, καθώς και με ποικίλα χρηματιστικά παιχνίδια εντός και εκτός Ελλάδας, που αφορούν κυρίως στην βιομηχανία πλυντηρίου μαύρου επιχειρηματικού, πολιτικού και εγκληματικού χρήματος στο τρίγωνο Ευρώπη-Βαλκάνια-ευρύτερη Μέση Ανατολή.

Το εγχώριο τραπεζικό σύστημα, χωρίς να χάνει τον τοκογλυφικό και σαράφικο χαρακτήρα του, προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες. Ο «τραπεζικός χάρτης» ξαναγράφεται, με τους βασικούς μετόχους και τους ανθρώπους που έχουν τη δύναμη, κατ' αρχήν με τις μετοχές που κατέχουν, να επηρεάσουν την πορεία των πραγμάτων, να αναδειχθούν σε «πόλους» ευρύτερων κεφαλαιακών συσπειρώσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ώστε να διεκδικήσουν μερίδιο από το πλιάτσικο. Στα πλαίσια αυτά δεν υπάρχει χώρος για κρατικές τράπεζες, έστω και για δήθεν, ούτε και  για αμιγώς τραπεζικά ιδρύματα, όπως είναι η Εμπορική με την Credit Agricole. Χρειάζονται τράπεζες πολύ πιο ευέλικτες και προσαρμοσμένες απόλυτα στα παιχνίδια της χρηματιστικής αγυρτείας.

Η ελληνική οικονομία, ο έλληνας καταθέτης, αν και είδος υπό εξαφάνιση, και γενικά η χώρα παραδίδεται στο πιο κερδοσκοπικό ιδιωτικό τραπεζικό καρτέλ που υπήρξε ποτέ σ’ αυτόν τον τόπο. Πώς αλλιώς θα μπορούσαν να γίνουν τα μεγάλα παιχνίδια με την εκποίηση της χώρας και του λαού της; Πώς αλλιώς θα εξασφάλιζαν προνομιακή μεταχείριση και τραπεζική προστασία οι επενδυτές-γύπες που υπό την κάλυψη του ευρώ γυροφέρνουν το κουφάρι της ελληνικής οικονομίας;

ΧΑΡΙΣΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ ΜΕ ΕΓΓΥΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ

Τα δάνεια ρευστότητας από την ΕΚΤ διαμέσου της Τραπέζης της Ελλάδος προς το εγχώριο τραπεζικό σύστημα έχουν εκτιναχθεί από το 2009 και κατόπιν. Ας δούμε τι μας λέει ο πίνακας 2.

ΠΙΝΑΚΑΣ 2: Παροχή ρευστότητας της Τράπεζας της Ελλάδος στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα (υπόλοιπα έτους σε δις ευρώ)
	2007	2008	2009	2010	2011	2012*
1.  Δάνεια ΤτΕ προς ΝΧΙ	10,3	41,7	50,9	98,9	78,1	137,0
2. ELA	1,6	1,5	1,8	1,9	54,4	2,4
3. Σύνολο (1+2)	11,9	43,1	52,6	100,8	132,5	139,8
4. Καταθέσεις Επιχειρήσεων και Νοικοκυριών (ταμιευτηρίου και προθεσμίας)	172,1	205,4	211,2	186,7	154,5	134,5
5. Ροή ετήσιας περιόδου	24,3	30,0	6,8	-24,5	-32,2	-20,0
5. % του 3 στο 4	6,9	21,0	24,9	54,0	85,8	103,9
6. Υπόλοιπο δανείων εγχώριου ιδιωτικού τομέα	215,4	249,6	249,6	257,8	248,5	240,1
7. % του 3 στο 6	5,5	17,3	21,1	39,1	53,3	58,2
8. Ετήσια ροή χρηματοδότησης εγχώριου ιδιωτικού τομέα	38,5	34,1	10,2	-	-8,1	-5,1
ΠΗΓΗ: Τράπεζα της Ελλάδος, * Πρώτο εξάμηνο.

Όμως η αυξημένη αυτή ρευστότητα δεν ήταν αρκετή. Γι’ αυτό και ενεργοποιήθηκε ο ELA  (Emergency Liquidity Assistance) για πρόσθετη παροχή ρευστότητας προς τις εγχώριες τράπεζες. Πώς έγινε αυτό, μόνο η ΕΚΤ και η ΤτΕ γνωρίζουν. Το 2011 ο ELA ξεπέρασε τα 54 δις ευρώ, ενώ τον Φεβρουάριο του 2012 ξεπέρασε τα 109 δις ευρώ, εξαντλώντας κάθε δυνατότητα πρόσθετης χορήγησης ρευστότητας. Αισίως οι εγχώριες τράπεζες το πρώτο εξάμηνο του 2012 έφτασαν να δανειστούν από το ευρωσύστημα διαμέσου της Τραπέζης της Ελλάδος πάνω από 139,8 δις ευρώ! Περισσότερο δηλαδή από το σύνολο της καταθετικής βάσης ολόκληρου του τραπεζικού συστήματος που την ίδια περίοδο ανήλθε στα 134,5 δις ευρώ. Θέλει πολύ φιλοσοφία για να καταλάβει κανείς ότι οι καταθέσεις στις τράπεζες έχουν κάνει φτερά;

Ο τρέχων δανεισμός ρευστότητας των εγχώριων τραπεζών από το ευρωσύστημα το πρώτο εξάμηνο του 2012 έφτασε στο 58,2% του συνόλου των δανείων που έχουν δοθεί από τις τράπεζες στον ιδιωτικό τομέα (νοικοκυριά και επιχειρήσεις) το ίδιο διάστημα. Αυτό το ποσοστό αντιστοιχεί πάνω-κάτω στο ύψος των δανείων που δεν μπορούν πλέον να εξυπηρετηθούν. Μπορεί να επιβιώσουν τράπεζες με τέτοιο ύψος δανείων που δεν εξυπηρετούνται; Ιδίως στο αμέσως επόμενο διάστημα που αυτή η τάση θα ενισχυθεί ακόμη περισσότερο; Και βέβαια μπορούν αρκεί να μετατραπούν σε dealer ακινήτων και τιτλοποίησης δανείων και καταθέσεων. Ποιών ακινήτων; Αυτών που έχουν προσημειωθεί για τα δάνεια που έχουν δοθεί σε ιδιώτες (νοικοκυριά και επιχειρήσεις).

 Γι’ αυτό και οι τράπεζες σήμερα επιχειρούν να δέσουν με ακίνητα ακόμη και τα καταναλωτικά δάνεια.  Ο στόχος είναι απλός. Αφενός να τιτλοποιήσουν, δηλαδή να πουλήσουν, τα ενυπόθηκα δάνεια των οφειλετών τους στο εξωτερικό σε επενδυτικά fund γύπες που ειδικεύονται στις εξώσεις και στον πλειστηριασμό ακινήτων. Ήδη με νόμο του 2006 έχει δοθεί η δυνατότητα τιτλοποίησης των δανείων των τραπεζών χωρίς καν να ενημερωθεί ο οφειλέτης. Το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων ήταν το πρώτο που τιτλοποίησε το σύνολο των δανείων του κυρίως με την JPMorgan. Ακολούθησαν και οι υπόλοιπες τράπεζες με αποτέλεσμα σήμερα όλα τα οικιστικά δάνεια να έχουν πουληθεί στο εξωτερικό σε επενδυτικά fund γύπες.

Τώρα οι τράπεζες επιδιώκουν να ολοκληρώσουν την τιτλοποίηση και των καταναλωτικών δανείων αφού καταφέρουν να τα «δέσουν» με εμπράγματες εγγυήσεις εκείνων των οφειλετών που δεν μπορούν πλέον να τα εξυπηρετήσουν. Επίσης, οι τράπεζες βιάζονται να προχωρήσουν και σε τιτλοποιήσεις των καταθέσεων, αλλά η άσχημη κατάσταση της κεφαλαιακής επάρκειάς τους έχει μπει εμπόδιο προς το παρών. Το ΔΝΤ στην τελευταία έκθεσή του Global Financial Stability του Οκτωβρίου 2012 υπολογίζει την κεφαλαιακή επάρκεια του εγχώριου τραπεζικού συστήματος στο 1,5%. Δηλαδή ανύπαρκτη.

 Γι’ αυτό και τέθηκε ζήτημα ανακεφαλαιοποίησης των εγχώριων τραπεζών με πρόσχημα τις ζημιές από το «κούρεμα» των ομολόγων. Πρώτη δόση μέσα στον Μάιο φέτος ύψους 23 δις ευρώ και αναμένεται να δοθούν άλλα 25,5 δις ευρώ από την αναμενόμενη δόση των 31,5 δις ευρώ.

Που πήγε όλη αυτή η πρόσθετη ρευστότητα; Μήπως χρηματοδότησε τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα; Ούτε κατά διάνοια. Αντίθετα, τα χρόνια της υφεσιακής έκρηξης, όπου η συνολική πρόσθετη ρευστότητα ξεπέρασε τα 100 δις ευρώ ετήσια, η χρηματοδότηση του ιδιωτικού τομέα μειώθηκε και συνεχίζεται να μειώνεται με αυξανόμενους ρυθμούς.

Τα στοιχεία αυτά αποδεικνύουν ότι οι εγχώριες τράπεζες είναι ήδη πτωχευμένες και επιβιώνουν απλά και μόνο με ενέσεις ρευστότητας. Αν πάρει κανείς υπόψη του το γεγονός ότι το 63% των ενεργητικών τους είναι χορηγήσεις, δηλαδή δάνεια προς το δημόσιο και κυρίως προς τον ιδιωτικό τομέα, η κατάσταση αυτή θα επιδεινωθεί δραματικά. Οι εγχώριες τράπεζες στηρίχθηκαν περισσότερο στις χορηγήσεις, δηλαδή στην παροχή δανείων, σε σύγκριση με την υπόλοιπη ευρωζώνη, όπου οι χορηγήσεις αντιστοιχούν στο 54% κατά μέσο όρο των τραπεζικών ενεργητικών. Η συρρίκνωση των εισοδημάτων και η συντριβή της εσωτερικής αγοράς προδικάζει ότι ακόμη περισσότερα δάνεια θα πάψουν να εξυπηρετούνται δημιουργώντας πρόσθετα προβλήματα ρευστότητας.

Αυτό πρέπει να αλλάξει. Έτσι αποφάσισε η τρόικα και η ευρωζώνη. Ένα όλο και μεγαλύτερο μέρος των υγιών στοιχείων των ενεργητικών του τραπεζικού συστήματος θα συγκεντρωθούν σε λίγες τράπεζες, σ’ εκείνες τις τράπεζες που από μεριάς ιδιοκτησιακού και ενεργητικού είναι περισσότερο διεθνοποιημένες και περισσότερο ανοιχτές στις αγορές τίτλων. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο τραπεζικός τομέας θα μονοπωληθεί από καταρχήν τέσσερις και αργότερα ακόμη λιγότερες ιδιωτικές κερδοσκοπικές τράπεζες, οι οποίες θα μπορέσουν να επιβιώσουν – αν μπορέσουν τελικά – με ρευστοποιήσεις στοιχείων του ενεργητικού, τιτλοποιήσεις, ανοίγματα στις αγορές ακινήτων και χρήματος, κοκ. Οι τράπεζες αυτές όχι μόνο θα συγκεντρώσουν τις ανακεφαλαιοποιήσεις σε βάρος του δημόσιου χρέους, αλλά και θα λειτουργήσουν περισσότερο ως τραπεζικές βιτρίνες επενδυτικών κεφαλαίων και θεσμικών επενδυτών κυρίως από το εξωτερικό.

ΕΠΙΔΟΤΟΝΤΑΣ ΤΟ ΞΕΠΛΥΜΑ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

Όμως το ερώτημα παραμένει. Που πήγαν όλα αυτά τα δάνεια προς τις τράπεζες; Στην περίοδο 2010-2012 ο συνολικός δανεισμός ρευστότητας των εγχώριων τραπεζών από το ευρωσύστημα ανήλθε σε 373,1 δις ευρώ, όταν τα υπόλοιπα του συνόλου των δανείων προς τον ιδιωτικό τομέα διαμορφώθηκε το πρώτο εξάμηνο του 2012 σε λίγο πάνω από 240 δις ευρώ! Δηλαδή στην περίοδο της κρίσης, των μνημονίων και των ληστρικών δανειακών συμβάσεων το εγχώριο τραπεζικό σύστημα δανείστηκε 155% περισσότερο από το σύνολο των δανείων που έχει δώσει στον ιδιωτικό τομέα της χώρας. Που πήγαν όλα αυτά τα χρήματα; Τα οποία σημειωτέον τα δανείστηκαν οι εγχώριες τράπεζες με εγγύηση του ελληνικού δημοσίου, που σημαίνει ότι αν δεν μπορούν να τα πληρώσουν, τότε πολύ απλά θα φορτωθούν στον έλληνα φορολογούμενο διαμέσου του προϋπολογισμού.

Το που πήγαν όλα αυτά τα χρήματα μας δίνει μια εικόνα ο παρακάτω πίνακας 3, ο οποίος δείχνει την κίνηση μαύρου χρήματος εκτός και εντός της ελληνικής οικονομίας.

ΠΙΝΑΚΑΣ 3: Κίνηση μαύρου-παράνομου κεφαλαίου στην ελληνική οικονομία, σε εκατ. δολάρια.
Έτος	ΜΕΧ*	ΚΕΕ**	Καθαρή κίνηση παράνομου χρήματος	Συνολική κίνηση παράνομου χρήματος
2003	46.631	-3.318	43.313	49.949
2004	39.587	-6.300	33.287	45.887
2005	-9.280	-6.568	-15.849	15.849
2006	41.455	-7.097	34.358	48.551
2007	72.743	-5.419	67.324	78.163
2008	4.134	-6.037	-1.904	10.171
2009	56.477	-4.941	51.537	61.418
2010	-87.575	-2.517	-90.092	90.092
2011	-97.505	-11.596	-109.100	109.100
ΣΥΝΟΛΟ	66.667	-53.792	12.875	509.180
Μέση ετήσια	7.407	-5.977	1.431	56.576
ΠΗΓΗ: Clobal Financial Integrity, Illicit Financial Flows in World Economy, June, 2012. *ΜΕΧ: Μεταβολή Εξωτερικού Χρέους. Πρόκειται για υπολογισμό με βάση την μεταβολή του Εξωτερικού Χρέους της Ελλάδας ως πηγή νέων κεφαλαίων για την χώρα. Η διαφορά ανάμεσα στην πηγή κεφαλαίων και την χρήση τους όπως προκύπτει από το Ισοζύγιο Πληρωμών αποτελεί το παράνομο κεφάλαιο. Το σημείο (- ) σημαίνει εισροή στην ελληνική οικονομία, ενώ το (+) εκροή. **ΚΕΕ: Κίνηση Εξωτερικού Εμπορίου. Πρόκειται για μέθοδο υπολογισμού των εκροών και εισροών παράνομου κεφαλαίου λόγω υποτιμολογήσεων και υπερτιμολογήσεων των εξωτερικών εμπορικών συναλλαγών.

Από τον πίνακα 3 συνάγεται ότι η συνολική ροή παράνομου-μαύρου χρήματος στην ελληνική οικονομία την περίοδο 2003-2011 ανήλθε στα 509,2 δις δολάρια, ή 407,4 δις ευρώ! Κατά μέσο όρο 56,6 δις δολάρια ή 45,3 δις ευρώ σε ετήσια βάση ήταν η διακίνηση μαύρου χρήματος στην Ελλάδα. Μαύρο ή παράνομο χρήμα είναι το προϊόν εγκληματικών κυκλωμάτων, πολιτικής διαφθοράς και επιχειρηματικής φοροδιαφυγής.

Ποια είναι το ειδικό βάρος του στην ελληνική οικονομία. Εξηγεί ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας του Ιδρύματος Global Financial Integrity, Ρέιμοντ Μπέικερ σε συνέντευξή του στο Der Spiegel(5/9/2012):

 «Spiegel: Στην Ελλάδα ειδικότερα, οι πλούσιοι δεν πληρώνουν σχεδόν καθόλου φόρους.

Baker: Αντ 'αυτού, τα χρήματα καταλήγουν σε λογαριασμούς σε φορολογικούς παραδείσους του κόσμου. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς μας, κατά την περίοδο 2003 - 2011 και μόνο, 261 δισεκατομμύρια δολάρια (€ 208 δισ.) παράνομο χρήμα από εγκληματικές δραστηριότητες, διαφθορά και φοροδιαφυγή έφυγε εκτός Ελλάδας. Είναι μια τεράστια απώλεια για μια τόσο μικρή οικονομία.

Spiegel: Τι άλλο αποκαλύπτουν τα στοιχεία σας για την Ελλάδα;

Baker: Παρατηρήσαμε ότι ήδη το 2010 υπήρχαν παράνομες χρηματοοικονομικές ροές προς την Ελλάδα ύψους 90 δισεκατομμύρια δολάρια (73 δις ευρώ). Το 2011, ήταν ακόμα 109 δισεκατομμύρια δολάρια (90 δις ευρώ).

SPIEGEL: Γιατί παρατηρείται ροή μαύρου χρήματος σε μια χώρα που βρίσκεται σε κρίση;

Baker: Σε μια ύφεση, γίνεται όλο και πιο δύσκολο για τα άτομα και τις επιχειρήσεις να λάβουν δάνεια. Αυτό προσελκύει παράνομα κεφάλαια τα οποία χρησιμοποιούνται για να κλείσουν το χάσμα. Και μια τέτοια κρίση είναι, φυσικά, η τέλεια ευκαιρία για να ξεπλύνουν χρήματα. Οι κάτοχοι μαύρου χρήματος αγοράζουν φθηνά ακίνητα και ελπίζουν ότι θα αξίζει περισσότερο σε 10 ή 15 χρόνια. Από αυτή την άποψη, οι επενδυτές του υποκόσμου έχουν πολύ περισσότερο χρόνο από ό, τι οι παραδοσιακοί επενδυτές.

SPIEGEL: Θα λέγατε ότι η Ελλάδα είναι η πιο διεφθαρμένη χώρα στην Ευρώπη;

Baker: Οι αριθμοί δείχνουν ότι σε καμία περίπτωση η κυβέρνηση της Αθήνας δεν έχει τις παράνομες χρηματοοικονομικές ροές υπό έλεγχο. Το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα έχει τέτοιες διαρθρωτικές αδυναμίες που το καθιστούν εξαιρετικά επιρρεπές στη διαφθορά. Πριν από την κρίση, η Ελλάδα είχε τη δεύτερη μεγαλύτερη παραοικονομία από τις 25 συμμετέχουσες χώρες στην έρευνα του ΟΟΣΑ. Μόνο το Μεξικό ήταν σε χειρότερη θέση. Εκτός από την παράνομη ροή των χρημάτων από τη χώρα, αυτή η παραοικονομία περιλαμβάνει, επίσης, τη φοροδιαφυγή, τη δωροδοκία και το σύστημα της εμπορικών συναλλαγών τοις μετρητοίς.

SPIEGEL: Συμβαίνει το ίδιο και με τις άλλες χώρες της ΕΕ που βρίσκονται σε κρίση;

Baker: Ναι. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία είχαν τη δεύτερη, την τρίτη και την τέταρτη μεγαλύτερη μαύρη οικονομία στην Ευρώπη.»

Με άλλα λόγια το τραπεζικό σύστημα στην Ελλάδα είναι ένα πλυντήριο πρώτης τάξης για το μαύρο χρήμα εντός και εκτός χώρας. Με τις κυβερνήσεις να φροντίζουν έτσι ώστε να μην θιγεί στο ελάχιστο το κύκλωμα αυτό. Η εισροή μαύρου χρήματος της τάξης των 200 δις δολαρίων ή 162 δις ευρώ τα χρόνια της κορύφωσης της κρίσης και των μνημονίων 2010-2011 εισήλθε για να ξεπλυθεί και να νομιμοποιηθεί υπό το άγρυπνο βλέμμα της τρόικας και υπό καθεστώς πλήρους αυθαιρεσίας και ασυδοσίας των εγχώριων τραπεζών που βρήκαν την ευκαιρία να αντλήσουν τεράστιο όγκο κεφαλαίων και να κατοχυρώσουν τον ρόλο τους ως πλυντήρια μαύρου χρήματος. Να ένας από τους κύριους λόγους της τρομακτικής ρευστότητας που άντλησαν οι εγχώριες τράπεζες.

ΕΝΙΣΧΥΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ

Ο άλλος λόγος είναι η εξαγωγή κεφαλαίων στο εξωτερικό ειδικά το πρώτο οκτάμηνο του 2012. Ο πίνακας 4 δίνει την εικόνα φυγής κεφαλαίων που εφαρμόζουν οι εγχώριες τράπεζες.

ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ (περίοδος Ιανουάριος-Αύγουστος, σε εκατ. ευρώ)
	2007	2008	2009	2010	2011	2012
ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΧΡΗΜ/ΚΩΝ ΣΥΝ/ΓΩΝ	16.994,4	19.158,9	15.493,0	15.430,1	13.370,0	4.389,8
ΑΜΕΣΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ*	-2.072,0	1.002,4	1.187,9	-582,5	-1.729,0	2.058,9
Κατοίκων στο εξωτερικό	-2.971,9	-1.747,8	-651,7	-797,9	-1.184,8	200,0
Μη κατοίκων στην Ελλάδα	899,9	2.750,2	1.839,7	215,4	-544,2	1.858,9
ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟΥ*	13.324,8	12.593,1	21.085,0	-18.077,9	-13.266,8	-76.024,7
Απαιτήσεις	-11.448,3	-5.731,2	-8.708,9	9.637,3	7.490,6	-40.575,4
Υποχρεώσεις	24.773,1	18.324,2	29.794,0	-27.715,2	-20.757,4	-35.449,3
ΛΟΙΠΕΣ  ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ*	5.688,7	5.482,5	-6.758,0	33.989,4	28.360,7	78.363,6
Απαιτήσεις	-9.927,3	-19.486,8	-13.271,2	-4.342,1	94,0	12.511,3
Υποχρεώσεις	15.616,0	24.969,3	6.513,2	38.331,5	28.266,7	65.852,3
( Δάνεια Γενικής Κυβέρνησης )	-1.904,8	-427,3	-1.859,5	18.521,3	32.069,0	75.143,8
ΠΗΓΗ: Τράπεζα της Ελλάδος, *(-) καθαρή εκροή, (+) καθαρή εισροή.

Το οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου του 2012 οι άμεσες επενδύσεις εμφάνισαν καθαρή εισροή ύψους 2,1 δισεκ. ευρώ (έναντι καθαρής εκροής 1,7 δισεκ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2011). Ειδικότερα, οι άμεσες επενδύσεις στην Ελλάδα από μη κατοίκους εμφάνισαν καθαρή εισροή 1,9 δισεκ. ευρώ, ενώ οι άμεσες επενδύσεις στο εξωτερικό από κατοίκους Ελλάδος εμφάνισαν καθαρή εισροή 200 εκατ. ευρώ (αποεπένδυση).

Στην κατηγορία των επενδύσεων χαρτοφυλακίου σημειώθηκε καθαρή εκροή ύψους 76,0 δισεκ. ευρώ (έναντι καθαρής εκροής 13,3 δισεκ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του 2011, 18,1 δισεκ. ευρώ το 2010, 21,1 δισεκ. ευρώ το 2009, 12,6 δισεκ. ευρώ το 2008 και 13,3 δισεκ. ευρώ το 2007). Αναλυτικότερα, καταγράφηκε εκροή κεφαλαίων αφενός λόγω της αύξησης των τοποθετήσεων κατοίκων σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια έκδοσης εξωτερικού (περιλαμβανομένων ομολόγων του EFSF) κατά 39,6 δισεκ. ευρώ και αφετέρου λόγω της μείωσης των τοποθετήσεων μη κατοίκων σε ομόλογα και έντοκα γραμμάτια που έχουν εκδοθεί από κατοίκους Ελλάδος κατά 35,3 δισεκ. ευρώ. Επιπλέον, εκροή κεφαλαίων καταγράφηκε και λόγω της αύξησης των τοποθετήσεων κατοίκων σε χρηματοοικονομικά παράγωγα του εξωτερικού κατά 718 εκατ. ευρώ και σε μετοχές εξωτερικού κατά 250 εκατ. ευρώ. Εκροή ύψους 143 εκατ. ευρώ καταγράφηκε επίσης λόγω της μείωσης των τοποθετήσεων ξένων σε μετοχές εσωτερικού.

Στην κατηγορία των "λοιπών'' επενδύσεων η καθαρή εισροή ύψους 78,4 δισεκ. ευρώ (έναντι καθαρής εισροής 28,4 δισεκ. ευρώ το αντίστοιχο οκτάμηνο του 2011) οφείλεται κυρίως στην αύξηση των καθαρών δανειακών υποχρεώσεων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα προς ξένους κατά 76,0 δισεκ. ευρώ (εισροή) και στη μείωση κατά 12,8 δισεκ. ευρώ των τοποθετήσεων των εγχώριων πιστωτικών ιδρυμάτων και θεσμικών επενδυτών σε καταθέσεις και repos στο εξωτερικό (εισροή). Ειδικότερα, ο καθαρός δανεισμός του τομέα της γενικής κυβέρνησης ανήλθε σε 75,1 δισεκ. ευρώ και αντανακλά τον ακαθάριστο δανεισμό του δημόσιου τομέα από το EFSF και το ΔΝΤ συνολικού ύψους 75,6 δισεκ. ευρώ. Οι εξελίξεις αυτές αντισταθμίστηκαν εν μέρει από τη μείωση των τοποθετήσεων ξένων σε καταθέσεις και repos στην Ελλάδα κατά 10,2 δισεκ. ευρώ (εκροή).

Με άλλα λόγια οι κυβερνήσεις του PSI έστησαν την αναδιάρθρωση για να βγάλουν τα κεφάλαιά τους έξω οι τράπεζες φορτώνοντας νέο χρέος το ελληνικό δημόσιο. Η κατάσταση είναι τέτοια που ακόμη και ξένοι τρέχουν να βγάλουν στο εξωτερικό τα διαθέσιμα που διέθεταν σε καταθέσεις και repos στην Ελλάδα. Το ύψος αυτό των διαθεσίμων είχε πιάσει ύψος ρεκόρ το 2008 όταν εισέρευσαν σε καταθέσεις και repos στην Ελλάδα αξίας 40,9 δις ευρώ για ολόκληρο τον χρόνο. Δείγμα κι αυτό του μεγέθους του ξεπλύματος μαύρου χρήματος που διενεργεί το εγχώριο τραπεζικό σύστημα.

Τι μπορούμε να περιμένουμε από ένα τέτοιο τραπεζικό σύστημα; Μόνο την απόλυτη καταστροφή. Αυτό που χρειάζεται να γίνει εδώ και τώρα είναι να σταματήσει κάθε διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης και ενίσχυσης με ενέσεις ρευστότητας. Όσες τράπεζες αντέχουν από μόνες τους ας μείνουν. Όσες δεν αντέχουν ας χρεοκοπήσουν. Η δικαιολογία ότι χρηματοδοτούμε το τραπεζικό σύστημα για να μην χρεοκοπήσει ώστε να σωθούν οι καταθέσεις και για να στηριχθεί η οικονομία είναι ένα μεγάλο ψέμα. Είναι σαν τον γκάνγκστερ που σου έκλεψε τα λεφτά και μετά σε εκβιάζει να του δώσεις περισσότερα μήπως και στα γυρίσει πίσω. Τις καταθέσεις δεν τις εγγυούνται οι τράπεζες, αλλά το κράτος. Επομένως, ακόμη κι αν χρεοκοπήσουν οι τράπεζες, οι καταθέσεις δεν χάνονται. Τις εγγυάται το κράτος. Ακόμη κι αν δεν έχει διαθέσιμα εκείνη την στιγμή, οι καταθέσεις δεν χάνονται όσο υπάρχει κράτος.

Αυτό που κερδίζει η οικονομία από την χρεοκοπία των τραπεζών είναι το γεγονός ότι σε μια τέτοια περίπτωση θα σβήσουν τα ιδιωτικά χρέη των νοικοκυριών, των ελεύθερων επαγγελματιών και των επιχειρήσεων. Και θα πρέπει πάση θυσία να σβήσουμε όλα εκείνα τα ιδιωτικά χρέη που δεν μπορούν πλέον να εξυπηρετηθούν. Ενώ τα υπόλοιπα θα πρέπει να τα ρυθμίσουμε με βάση το χαμηλότερο επιτόκιο της διατραπεζικής αγοράς, την τρέχουσα αξία των εγγυήσεων και την πραγματική αγοραστική δύναμη του εισοδήματος του οφειλέτη. Με τον τρόπο αυτό η χρεοκοπία των τραπεζών θα δώσει ώθηση στην οικονομία και αντί το κράτος να πλημμυρίζει με εγγυήσεις, ομόλογα ειδικής έκδοσης και ρευστό τις τράπεζες θα μπορούσε να διαθέσει το 1/100 προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις απευθείας.

Τέλος τις χρεοκοπημένες τράπεζες μπορεί και πρέπει να τις αναλάβει το κράτος. Αυτό μπορεί να γίνει εν μια νυχτί μιας  και οι παροχές του κράτους προς αυτές υπερβαίνουν κατά πολύ την τρέχουσα αξία του συνόλου των μετοχικών κεφαλαίων τους. Όχι για να φορτώσει τα χρέη τους, κρυφά και φανερά, στον φορολογούμενο, αλλά για να διαγράψει τα ενεργητικά χωρίς αντίκρισμα. Με τον τρόπο αυτό θα μπορέσει να αναμορφωθεί το τραπεζικό σύστημα στο σύνολό του από μηδενικής βάσης.

Δημοσιεύτηκε σε δυο συνέχειες στο Χωνί, 25/11 και 2/12/2012.