Κανιβαλισμός, το ανώτατο στάδιο του νεοφιλελευθερισμού

του Νίκου Νικήσιανη

Αναδημοσίευση απο Alterthess

Ο νέος εγχώριος σταρ του νεοφιλελευθερισμού Θάνος Τζήμερος δήλωσε, λέει, ότι «κάθε μετανάστης που εργάζεται παίρνει μια θέση από τους Έλληνες». Ως πρακτικός όμως άνθρωπος, ο κ. «Αυτοδημιούργητος» δεν στέκεται στη διαπίστωση του προβλήματος, αλλά προτείνει και ριζοσπαστικές λύσεις: οι μετανάστες θα μπορούσαν, λέει, «να αξιοποιηθούν ως φθηνά εργατικά χέρια σε επιχειρήσεις που πρέπει να ανταγωνιστούν αντίστοιχες στη Βουλγαρία», ενώ οφείλουμε να τους αναγκάζουμε να περνάνε τόσο άσχημα, ώστε «όταν τηλεφωνούν στα χωριά τους να μην λένε ότι η ζωή στη χώρα μας είναι αρκετά καλύτερη από ό,τι στις πατρίδες τους». Αν συνδυάσουμε τις δύο προτάσεις, οφείλουμε να υποθέσουμε ότι αυτή η εργασία θα είναι μάλλον καταναγκαστική: αλλιώς, θα φεύγανε και αυτοί στα “χωριά” τους.

Στη φωτογραφία ο Θάνος Τζήμερος σε πρόσφατη περιοδία του 

στο κέντρο της Αθήνας

Οι ιδέες αυτές μπορεί να μην ακούγονται βέβαια και τόσο «φιλελεύθερες» και «δημιουργικές»· όπως όμως έχει διακηρύξει με ειλικρίνεια, μπροστά στην προοπτική να κονομάσει λίγες έδρες, ο φέρελπις γκουρού των αγορών είναι ικανός να ξεπουλήσει ακόμα πιο φτηνά τις ήδη φτηνές νεοφιλελεύθερες ιδέες του. Πριν δύο μέρες εξάλλου, αυτός ο μέγιστος εχθρός των ξεπουλημένων πολιτικών, έδιωξε με μία δήλωση όσους «στενούς συνεργάτες» του τόλμησαν να διαφωνήσουν με τη γραμμή του κόμματος και τη συνεργασία με τον άφθαρτο κ. Μάνο. Για αυτό άλλωστε εδώ και μήνες προσπαθεί το ΣΚΑΪ να τον κάνει άνθρωπο· μπας και χρειαστεί μία τσόντα για να δέσει καλύτερα το σενάριο της συγκυβέρνησης και όχι για να παπαγαλίζει τις τετριμμένες, καφενειακού επιπέδου, “αναλύσεις” του, με αυτό το περισπούδαστο ύφος ενός και καλά αποφασιστικού Βασιλάκη Καΐλα.

Στην προσπάθειά του ωστόσο να γλύψει το μαλακό υπογάστριο του λαϊκιστικού ρατσισμού, ο γραφικός τηλεπλασιέ μεταχειρισμένων συνταγών έρχεται τελευταίος και καταϊδρωμένος. Όταν η διαχείριση του μνημονίου έχει διπλασιάσει την ανεργία σε ένα χρόνο, το επιχείρημα ότι «οι ξένοι (επίσης άνεργοι) μας παίρνουν τις δουλειές», δεν το πολυδουλεύει πια ούτε η Χρυσή Αυγή, η οποία, πολύ πιο έξυπνη από τον κ. «Πετυχημένο», επικεντρώνει στην ασφάλεια, αλλά και στην καταγγελία των «πουλημένων πολιτικών». Όσο για την εκμετάλλευση των μεταναστών ως φτηνά εργατικά χέρια, αυτό γίνεται από το ’90, ενώ αν πιστεύει ότι η ζωή των μεταναστών στο κέντρο της Αθήνας είναι σήμερα τόσο ελκυστική που χιλιάδες νέοι από την Καμπούλ ονειρεύονται ακόμα να μετακομίσουν στον Άγιο Παντελεήμονα, ο επιχειρηματίας μας μάλλον έχει καιρό να περάσει από εκεί· άλλωστε, την πρόταση του για σχεδιασμένη επιδείνωση των ήδη άθλιων συνθηκών την εφαρμόζουν καιρό τώρα οι ομοϊδεάτες του από τη Χρυσή Αυγή.

Ο πόλεμος όλων εναντίον όλων

Δεν θέλαμε ωστόσο να ασχοληθούμε τόσο με τον ίδιο τον κ. Τζήμερο· άλλωστε, το πιο πιθανό είναι μετά τη διαγραφόμενη αποτυχία του στις ερχόμενες εκλογές να μην τον θυμάται ούτε ο σ. Πορτοσάλτε. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι ότι οι δηλώσεις του, εξαιτίας ακριβώς αυτού του ενθουσιασμού του νεοφώτιστου, αποκαλύπτουν το πόσο κοντά είναι ο νεοφιλελευθερισμός με το νεοφασισμό. Ειδικά σε περίοδο κρίσης, όταν το προσωπείο των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» καθίσταται μία περιττή πολυτέλεια, ο φιλελευθερισμός, όχι μόνο βέβαια του Μάνου ή του Τζήμερου, αλλά –ακόμα περισσότερο- του Σαμάρα, του Βενιζέλου, του Δασκαλόπουλου ή του Μανδραβέλη, καταφεύγει στην αρχική του μήτρα: τον πόλεμο όλων εναντίον όλων.

Πριν από μερικούς μήνες, ο κ. Βενιζέλος προσπαθούσε να μας πείσει για την αναγκαιότητα των νέων μέτρων απορρύθμισης της μισθωτής εργασίας – ναι, πρόκειται για τα ίδια μέτρα που σήμερα υποστηρίζει ότι αυτός αντιστάθηκε, αλλά του την έφερε ο ΣΕΒ. Έλεγε τότε λίγο – πολύ ότι οι μισθωτοί οφείλουν να χάσουν ένα μέρος του μισθού τους για χάρη των άνεργων, υπονοώντας σαφώς ότι αν δεν το δεχθούν αυτό με χαρά, είναι κοινωνικά ανάλγητοι και εχθροί του λαού.

Ακολουθώντας τη λαμπρή παράδοση του σημίτειου «κοινωνικού αυτοματισμού», ο κ. Βενιζέλος και οι συγκυβερνήτες του προσπαθούσαν τότε μεθοδικά να υποκινήσουν ένα είδος πολέμου ανάμεσα στους μισθωτούς και τους άνεργους, μεταξύ δηλαδή των φτωχών και των πιο φτωχών. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, είχαν προηγούμενα προσπαθήσει να στρέψουν τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα ενάντια στους συναδέλφους τους του δημοσίου, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο τώρα ο Τζήμερος, ο Καιάδας και ο Χρυσοχοΐδης προσπαθούν να στρέψουν τους ντόπιους άνεργους ενάντια στους αλλοδαπούς αδερφούς τους. Όσο όμως η μείωση των μισθών στο δημόσιο τομέα αύξησε τους μισθούς στο ιδιωτικό, όσο η διάλυση των εργασιακών σχέσεων μείωσε την ανεργία, άλλο τόσο η επίθεση εναντίον των μεταναστών, θα βοηθήσει τους άνεργους να βρουν δουλειά.

Η ανθρωποφαγία ως μοχλός ανάπτυξης

Για να είμαστε ωστόσο δίκαιοι, τα παραπάνω επιχειρήματα έχουν μια πραγματική βάση: αν απολυθούν 150.000 δημόσιοι υπάλληλοι ως απατεώνες και τεμπέληδες, αν διαλυθούν οι συλλογικές συμβάσεις και κοπούν στη μέση οι μισθοί (ο Μάνος προτείνει επιπλέον να καταργηθούν οριστικά και τα ασφαλιστικά ταμεία, να τελειώνουμε), αν κλείσουμε τους μετανάστες σε εργοστάσια καταναγκαστικής εργασίας (ή έστω «ειδικές οικονομικές ζώνες» κοκ), τότε πράγματι, ίσως, (ίσως και όχι βέβαια), να αυξηθεί τόσο το περιθώριο κέρδους που μπορεί μετά από καιρό να επανεκκινηθεί και η ανάπτυξη.

Προφανώς, για τους ίδιους τους εργαζόμενους και μαζί και τους ανέργους, οι παραπάνω “αναγκαίες, διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις” ακούγονται σαν σενάριο για ταινία τρόμου με πρωταγωνιστές ανθρωποφάγα ζόμπι. Για τους πολλούς, το σημαντικό δεν είναι γενικά η ανάπτυξη (δηλαδή, το ξαναλέμε, η κερδοφορία), αλλά η ευημερία, η ευτυχία, η αξιοπρέπεια και άλλες μη ποσοτικοποιήσιμες έννοιες. Οτιδήποτε όμως (υποτίθεται ότι) φέρνει την ανάπτυξη, εμφανίζεται αυτόματα ως αυτονόητη, ομόφωνη απαίτηση σύμπασας της κοινωνίας – ή μάλλον της κοινής γνώμης, που κανείς δεν έχει το δικαίωμα να αμφισβητήσει (ακόμα μάλιστα και οι αριστεροί πολέμιοι του Μνημονίου αναγκάζονται πολλές φορές να οχυρώνονται πίσω από την -χοντρικά αληθή- θέση ότι το Μνημόνιο αναστέλλει την ανάπτυξη, αντί να αμφισβητούν τη φύση αυτής της ανάπτυξης).

Για τους λίγους ωστόσο, μπροστά στην υπεράσπιση της κερδοφορίας και τελικά στην υπεράσπιση της ατομικής ιδιοκτησίας, κάθε δευτερεύον δικαίωμα μπορεί και πρέπει να περιοριστεί. Παρά τις διαδεδομένες φιλελεύθερες κοινοτοπίες ότι «η ελευθερία του ενός σταματά, εκεί που ξεκινά η ελευθερία του άλλου», η ίδια η πραγματικότητα αποδεικνύει ότι η ελευθερία όλων μας σταματά εκεί που κινδυνεύει η ελευθερία του κεφαλαίου. Αν, για παράδειγμα, ο ρατσισμός και ο αποκλεισμός μπορούν να ρίξουν τα μεροκάματα, αν τα πεσμένα μεροκάματα βοηθούν την ανάπτυξη και αν η ανάπτυξη οφελεί όλη την κοινωνία, τότε ναι, μπροστά στο υπέρτατο αγαθό της ανάπτυξης δεν χρειάζεται να έχουν όλοι τα ίδια “ανθρώπινα δικαιώματα”. Και τότε ο φιλελευθερισμός μπορεί άνετα να συνδυαστεί και με ολίγον (ή πολύ) από ρατσισμό: ρωτήστε και τον κ. Τζήμερο, κάτι ξέρει αυτός από φιλελευθερισμό.

Στους καιρούς της κρίσης λοιπόν, το ιερό δικαίωμα στην ιδιοκτησία μπορεί να αναχθεί ακόμα και σε δικαίωμα στην ανθρωποφαγία. Πίσω όμως από τον «πόλεμο όλων εναντίον όλων» που κηρύσσει ο Βενιζέλος, η Χρυσή Αυγή και ο Αντώνης Σαμαράς (θυμάστε το σύνθημα εφόδου «για να ανακαταλάβουμε τις πόλεις μας»;), κρύβεται πάντα ο πόλεμος των πλούσιων ενάντια στους φτωχούς. Και για να κερδίσουν οι πλούσιοι αυτόν τον πόλεμο, βάζουν τους φτωχούς να τρώνε τις σάρκες τους. Δεν πρέπει λοιπόν μόνο να τους φάμε πριν μας φάνε, αλλά πρέπει να τους φάμε πριν φαγωθούμε μεταξύ μας.