Η ώρα της Αριστεράς (ορισμένες αναγκαίες αποσαφηνίσεις)

του Σπύρου Σακελλαροπουλου

1. Εισαγωγή 

Σε σχέση με το προηγούμενο σημείωμά μας http://aristerovima.gr/blog.php?id=2756 αναπτύχθηκαν μια σειρά ερωτήματα και προβληματισμοί τα οποία δημιουργούν την ανάγκη για μια επαναφορά στο θέμα και τη διατύπωση ορισμένων απαντήσεων.
Τα πρώτο ερώτημα αφορά τη συγκρότηση του Αριστερού Ριζοσπαστικού Μετώπου και την ενότητα της Αριστεράς. Από ορισμένους συντρόφους τίθεται ο προβληματισμός αν μια τέτοια κατεύθυνση οδηγήσει σε κίνδυνο την προοπτική μιας ενωμένης αριστεράς.
Το δεύτερο ερώτημα σχετίζεται με την κριτική που έχει ασκηθεί περί φετιχοποίησης του νομίσματος. Υπάρχουν μια σειρά από σύντροφοι που θεωρούν πως η άποψη για έξοδο από την νομισματική ένωση και επιστροφή στη δραχμή χαρακτηρίζεται από πολιτική εμμονή, δεν βλέπει τους κινδύνους που κάτι τέτοιο είναι πιθανό να δημιουργήσει για τα λαϊκά εισοδήματα ενώ ασκείται εντός του πεδίου του αντιπάλου που είναι η αστική κρατική πολιτική.
Το τρίτο ερώτημα έχει να κάνει με τη θέση του υπό σχεδιασμό Μετώπου απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αρκεί η έξοδος από το ευρώ για το προχώρημα μια σειράς ριζικών κοινωνικών μετασχηματισμών ή είναι αναγκαία και η έξοδος της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση;
Το τέταρτο ερώτημα συνδέεται με το κατά πόσο οι πέντε βασικοί άξονες που θέσαμε (στάση πληρωμών, έξοδος από το ευρώ, εθνικοποίηση τραπεζών, ριζική αναδιανομή του εισοδήματος, υπεράσπιση της εθνικής ανεξαρτησίας) είναι επαρκείς για την εκπόνηση ενός πολιτικού προγράμματος φιλολαϊκής εξόδου από τη χώρα και άμεσης ανακούφισης των εργαζόμενων.
Ας τα εξετάσουμε όλα αυτά με τη σειρά.

2. Αριστερό Ριζοσπαστικό Μέτωπο και Ενότητα της Αριστεράς

Θέλουμε η θέση μας σε αυτό το σημείο να είναι σαφής: θεωρούμε πως το θεμελιακό ζήτημα σε αυτή την περίοδο δεν είναι γενικές επικλήσεις για την ενότητα της αριστεράς αλλά η υιοθέτηση από μια σειρά πολιτικές δυνάμεις ενός πολιτικού προγράμματος που θα είναι ικανό να βγάλει τα λαϊκά στρώματα από τη σημερινή κατάσταση. Οι διάφορες ατέρμονες συζητήσεις περί ενότητας της αριστεράς (όρος αρκετά ασαφής αφού με αυτόν μπορεί να αυτοπροσδιοριστεί ένα μεγάλο εύρος δυνάμεων από το ΠΑΣΟΚ μέχρι την εξωκοινοβουλευτική αριστερά) δεν έχουν ιδιαίτερη αξία παρά μόνο αν αφορούν τη συμφωνία γύρω από ένα συγκεκριμένο και σαφές πολιτικό πρόγραμμα. Το ό,τι ορισμένοι πολιτικοί χώροι μπορεί να προέρχονται από την ίδια μήτρα μπορεί να αφορά τους ιστορικούς και τους πολιτικούς επιστήμονες αλλά δεν διευκολύνει στο να δοθούν οι αναγκαίες απαντήσεις του σήμερα. Όταν το πλάτος των υποστηριζόμενων απόψεων εκτείνεται τόσο πολύ (από κριτική υποστήριξη στην κυβέρνηση μέχρι τη δικτατορία του προλεταριάτου) το μόνο που μπορεί να υπάρξει είναι πολιτική σύγχυση και ατελέσφορα εγχειρήματα.
Το επιχείρημα που τίθεται από αρκετές πλευρές είναι πως η Αριστερά θα μπορούσε σήμερα να συσπειρωθεί στη βάση της αντίθεσης στο Μνημόνιο και στο Μεσοπρόθεσμο και στην ανάγκη να πέσει αυτή η Κυβέρνηση και να διεξαχθούν εκλογές. Κατά τη γνώμη μας αυτή η εκδοχή αποτελεί ένα προχώρημα σε σχέση με τις γενικόλογες επικλήσεις περί Παναριστεράς. Ωστόσο δεν παύει να είναι ανεπαρκής. Κι αυτό για τους εξής λόγους: Καταρχήν η αντίθεση στο Μνημόνιο και στο Μεσοπρόθεσμο δεν έχει το αναγκαίο πρόσημο. Μπορεί να τίθεται από πολλές πλευρές που για μια σειρά από λόγους θεωρούν πως αυτή η πολιτικήδεν οδηγεί πουθενά. Ακόμα κι αν δεχτούμε πως η απόρριψη του Μνημονίου γίνεται από μία ριζοσπαστική σκοπιά πάλι δεν επαρκεί γιατί δεν λέει τίποτε περισσότερο. Στα προηγούμενα σημειώματά μας υποστηρίξαμε πως το βάθος της επίθεσης είναι τέτοιο, δεδομένου πως η Ελλάδα χρησιμοποιείται ως «πειραματόζωο» για την εφαρμογή ενός νέου παραδείγματος καπιταλιστικής συσσώρευσης, ώστε δεν υπάρχει καμία απολύτως περίπτωση να ξαναγυρίσουμε στην προγενέστερη κατάσταση. Δεν πρόκειται για ένα νόμο που συναντώντας λαϊκές αντιδράσεις αποσύρεται και συνεχίζει η ισχύ του προηγούμενο νόμου. Το «όχι σε Μνημόνιο- Μεσοπρόθεσμο» δε θα οδηγήσει σε επιστροφή στο 2008. Θα πρέπει να υπάρξει μια άμεση θετική απάντηση: «ναι, σε τι;». Το βασικό πρόβλημα που είχε να αντιμετωπίσει η Αριστερά όλο αυτό το διάστημα ήταν πως δεν μπορούσε να αρθρώσει μια εναλλακτική λύση απέναντι στα εκβιαστικά διλλήματα που έθετε το πολιτικό επιτελείο της άρχουσας τάξης. Ήταν εμφανές πως χρειαζόταν ένα εναλλακτικό πολιτικό σχέδιο εξόδου από την κρίση σε φιλολαϊκή κατεύθυνση το οποίο να έπειθε τα κυριαρχούμενα στρώματα πως μπορούσε να υπάρξει ένας άλλος δρόμος. Με αυτή την έννοια το «όχι στο Μνημόνιο και στο Μεσοπρόθεσμο» είναι ατελής ως απάντηση γιατί δεν κάνει σαφές πως το λαϊκό κίνημα θα απαντήσει στις απαιτήσεις των δανειστών, τι θα γίνει με την αναδιανομή του εισοδήματος, με ποιο τρόπο θα μπορέσει να υπάρξει μια διαφορετική οργάνωση της παραγωγής στη χώρα προς όφελος των κυριαρχούμενων τάξεων.
Σε ό,τι αφορά τις εκλογές δεν πιστεύουμε πως εκεί θα κριθούν τα επίδικα της συγκεκριμένης περιόδου. Εκλογές στο προσεχές διάστημα θα πιστοποιήσουν μια σημαντική άνοδο του συνόλου της Αριστεράς αλλά κυβέρνηση θα σχηματιστεί από τα αστικά κόμματα και θα θεωρηθεί πως έχει τη νομιμοποίηση για τη συνέχιση της ίδιας πολιτικής ακριβώς λόγω του εκλογικού αποτελέσματος. Μια τέτοια εξέλιξη θα λειτουργήσει ανασχετικά για την εκδήλωση κινηματικών πρακτικών για ένα αρκετά μεγάλο διάστημα.

3. Περί «φετιχοποίησης» του νομίσματος

Από ορισμένες πλευρές υποστηρίζεται πως η επιμονή στην αποχώρηση από
τη ζώνη του Ευρώ αποτελεί μια μορφή φετιχοποίησης του εκάστοτε εθνικού νομίσματος και αδυναμία κατανόησης πως το ζήτημα δεν είναι η αλλαγή νομίσματος εντός των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής αλλά η κατάργησή τους.
Με την παραπάνω άποψη δεν έχουμε καμία διαφωνία, μόνο που στη φάση που βρισκόμαστε όπου δεν έχουμε καταφέρει να ακυρώσουμε ούτε ένα μέτρο από όσα ψήφισε η κυβέρνηση, είναι προφανές πως δεν μπορεί να γίνει συζήτηση για κατάργηση των καπιταλιστικών σχέσεων εκμετάλλευσης και κυριαρχίας. Το πρώτο που θα πρέπει να μας απασχολήσει είναι η εφαρμογή ενός προγράμματος λαϊκής ανακούφισης κι αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς στάση πληρωμών και έξοδο από το Ευρώ. Ειδικά για το τελευταίο είναι απαραίτητο όπλο για να μπορέσει να υπάρξει νομισματική αυτονομία και να χρησιμοποιηθεί το όπλο της υποτίμησης. Ο Θ. Μαριόλης σε ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενό του http://stopeuroee.wordpress.com έχει δείξει πως κάτι τέτοιο θα λειτουργήσει θετικά για να μπορέσει να ανοίξει ο δρόμος για ένα διαφορετικό οικονομικό πρότυπο οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης. Η εμμονή της παραμονής στο ευρώ στο μόνο που θα οδηγήσει είναι το βύθισμα σε ακόμα μεγαλύτερη ύφεση. Με αυτή την έννοια η έξοδος από την ΟΝΕ χωρίς να αποτελεί την είσοδο προς το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό είναι μια αναγκαία συνθήκη για να φύγει η θηλιά από το λαιμό του λαού μας. Βεβαίως αν δεν πλαισιωθεί και από τις υπόλοιπες κατευθύνσεις που προτείνουμε είναι σίγουρο πως δεν θα οδηγήσει κάπου. Ωστόσο, το ίδιο σίγουρο είναι πως μόνη της η στάση πληρωμών πχ δεν θα μπορεί να φέρει αποτελέσματα αφού θα συνεχίσουν να ισχύουν όλοι οι καταναγκασμοί που προκύπτουν από τη συμμετοχή μιας χώρας στην ΟΝΕ. Κατά συνέπεια χρειάζεται το σύνολο των βασικών κατευθύνσεων που προτείνουμε για να υπάρξει θετική έκβαση.

4. Για το ζήτημα της εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση

Αναμφίβολα πρόκειται για πολύ σοβαρό θέμα. Το πρώτο που πρέπει να υπογραμμίσουμε είναι πως αυτό που υποστηρίζουμε είναι η ανάγκη δημιουργίας πολιτικού μετώπου που θα αποτελείται από διαφορετικές συνιστώσες. Άρα οι βασικοί πυλώνες που θα το συναρθρώνουν θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα αφενός της σύνθεσης των επιμέρους αντιλήψεων και αφετέρου της δυνατότητας υλοποίησης ενός προγράμματος ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων.
Από εκεί και πέρα η πρόταση για αριστερό ριζοσπαστικό μέτωπο δε γίνεται από τη σκοπιά τού να μετατραπεί η Ελλάδα σε Αγγλία ή Σουηδία. Ούτε μπορεί να γίνει αυτό μέσω της αποχώρησης από το Ευρώ ούτε πρέπει να αποτελεί επιδίωξη από μια αριστερή ριζοσπαστική σκοπιά. Αντίθετα, το ζήτημα της εξόδου από το ευρώ αποτελεί ένα βήμα στην κατεύθυνση της συνολικής ρήξης με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ας το δούμε αυτό λίγο πιο διεξοδικά. Όπως ήδη αναφέραμε στην κατάσταση που έχουν φτάσει τα πράγματα ο άμεσος στόχος για να πιστέψει ο λαός στις δυνάμεις του είναι η δημιουργία ενός πολιτικού μετώπου το οποίο θα επιβάλει μια σειρά από μέτρα ανακούφισης των κυριαρχούμενων τάξεων. Το πρώτο βήμα, χρονικά, θα πρέπει να είναι η παύση πληρωμών για να ξεφύγουν τα λαϊκά εισοδήματα από τη μέγγενη της οικονομικής ανέχειας. Το δεύτερο θα πρέπει να είναι η έξοδος από το ευρώ για να μπορέσει να τεθούν τα θεμέλια για μια διαφορετική οικονομική πολιτική, αμέσως μετά η εθνικοποίηση των τραπεζών και στη συνέχεια η λήψη μέτρων για μια ριζική αναδιανομή του εισοδήματος προς όφελος των λαικών στρωμάτων. Είναι προφανές πως μια τέτοια πολιτική κατεύθυνση θα συναντήσει την ενεργή εχθρότητα των επιτελείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τελικά θα οδηγήσει στην αποχώρηση της χώρας από την ΕΕ. Σε όλο αυτό το διάστημα είναι εντελώς αναγκαίο να έχει εκπονηθεί ένα σχέδιο εναλλακτικής οικονομικής οργάνωσης που θα βασίζεται στη λαϊκή συμμετοχή και τον κοινωνικό έλεγχο και θα απαντά στα ζητήματα που θα δημιουργηθούν από την αποχώρηση από το Ευρώ και την ΕΕ.
Συμπερασματικά η έξοδος από το Ευρώ από ριζοσπαστική αριστερή σκοπιά δεν μπορεί παρά να ιδωθεί στην προοπτική μιας πορείας διαρκών ρήξεων με την ΕΕ η οποία θα καταλήξει στην έξοδο από αυτή. Μόνο μέσω μιας τέτοιας κατεύθυνσης θα γίνει δυνατό να υλοποιηθεί ένα πρόγραμμα ριζικών ανατροπών και αλλαγής του κοινωνικού συσχετισμού δύναμης.

5. Η ανάγκη εξειδίκευσης ενός μεταβατικού πολιτικού προγράμματος 

 
Οι πέντε πυλώνες τους οποίους θεωρούμε απαραίτητους για τη συγκρότηση ενός αριστερού ριζοσπαστικού μετώπου σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν ένα ολοκληρωμένο μεταβατικό πολιτικό πρόγραμμα. Είναι προφανές πως ένα πολιτικό μέτωπο θα πρέπει να εμπλουτίσει αυτές τις κατευθύνσεις και με περαιτέρω ζητήματα. Πολύ ενδεικτικά αναφέρουμε: την εθνικοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας, την εθνικοποίηση όλων των μεγάλων παραγωγικών μονάδων και τη λειτουργία τους κάτω από τον κοινωνικό έλεγχο, την έξοδο από το ΝΑΤΟ και κάθε ιμπεριαλιστικό μηχανισμό, την προώθηση ενός συστήματος πραγματικά δωρεάν παιδείας και αντίστοιχου συστήματος δωρεάν παροχών υπηρεσιών υγείας, την κατάργηση των κατασταλτικών μηχανισμών τύπου ΜΑΤ, την κατάργηση όλων των αντιδραστικών νόμων που ψήφισε η κυβέρνηση Παπανδρέου, την αλλαγή του φορολογικού συστήματος, τη δημιουργία θεσμών κοινωνικής λογοδοσίας, τη διεύρυνση του δημόσιου τομέα κατά τρόπο που να ανταποκρίνεται στις λαϊκές απαιτήσεις κ.α.
Ταυτόχρονα το ζήτημα της εξόδου από το Ευρώ, η ρήξη με την Ευρωπαϊκή Ένωση και η ανασυγκρότηση του παραγωγικού μοντέλου της χώρας με λαϊκή συμμετοχή σε ριζοσπαστική κατεύθυνση, χρειάζονται πολύ ουσιαστική εμβάθυνση (πχ επίλυση του διατροφικού ελλείμματος, απάντηση στο ενεργειακό ζήτημα, παραγωγικές προτεραιότητες στο βιομηχανικό τομέα). Αυτό δεν είναι θέμα ούτε ενός ανθρώπου, ούτε ενός επιστημονικού επιτελείου. Απαιτεί τη συμμετοχή ενός ευρύτερου δυναμικού που θα συνδυάζει την πολιτική κατεύθυνση, με την επιστημονική γνώση, τις τεχνικές ικανότητες και την εργασιακή εμπειρία.

6. Επιμύθιο

Η πρόταση για το Αριστερό Ριζοσπαστικό Μέτωπο δε αποτελεί πρόγραμμα μετάβασης στη σοσιαλιστική κοινωνία, αλλά την αφετηρία μιας σειράς ριζοσπαστικών μεταρρυθμίσεων που θα ανακουφίσουν το λαό από τη σημερινή λαίλαπα και θα ανοίξουν το δρόμο για ριζικότερες ανατροπές. Ταυτόχρονα η συμφωνία πολιτικών δυνάμεων γύρω από τους πέντε άξονες που εμείς προτείνουμε δεν αποτελεί παρά μόνο ένα αρχικό βήμα. Το βασικότερο και το καθοριστικότερο είναι η απεύθυνση συστράτευσης στις κοινωνικές εκείνες δυνάμεις, και πρώτα απ’ όλα την εργατική τάξη, που υφίστανται την πρωτοφανή επίθεση του κεφαλαίου. Η αποδοχή ή όχι μιας τέτοιας κατεύθυνσης από αυτά τα στρώματα είναι που θα κρίνει και τις δυνατότητες του Μετώπου
Σε κάθε περίπτωση αυτό που πρέπει να υπογραμμιστεί είναι πως δεν υπάρχουν πια χρονικά περιθώρια για περαιτέρω καθυστερήσεις. Αν δε γίνουν γοργά βήματα μέσα στις επόμενες εβδομάδες τότε κινδυνεύουμε να βρεθούμε μπροστά σε καταστάσεις που δε θα είναι αναστρέψιμες για μεγάλο χρονικό διάστημα. Η ώρα της ευθύνης έχει φτάσει!