Θ. Τζήμας: Ο τεμαχισμός της Ευρώπης

του Θέμη Τζήμα

Στο κέντρο της Ευρασίας και στην καρδιά της Ανατολικής- ή “νέας” κατά Ράμσφελντ- Ευρώπης μαίνεται ένας εμφύλιος, που όπως έδειξε και η περίπτωση της Συρίας, όσο συνεχίζεται, πέρα από ανθρωπιστική και οικονομική καταστροφή εγκυμονεί τον κίνδυνο έμμεσης ή άμεσης πολεμικής σύγκρουσης μεγάλων δυνάμεων.

Ένας πόλεμος ελέγχου σφαιρών επιρροής, ο οποίος τροφοδοτείται από τυχοδιώκτες στην ηγεσία της Ουκρανίας, από το “μικρομέγαλο” και αμφίθυμο ιμπεριαλισμό της γερμανοποιούμενης ΕΕ, από την ταλαντευόμενη εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ και από τη ρωσική επανάκαμψη στο προσκήνιο που διεκδικεί όσα θεωρεί ως εδάφη αναμφισβήτητης επιρροής της.

Στο εσωτερικό της ΕΕ, στον πρώην σκληρό της πυρήνα, δηλαδή στο γαλλογερμανικό άξονα, το ξεχαρβάλωμα εκφράζεται μέσα από την απαξίωση του προέδρου Ολάντ και από την ψήφο στη ακροδεξιά. Πρόκειται για αντιδραστική μεταστροφή προς τον εθνικισμό.

Στη Μ. Βρετανία, οι δυνάμεις της αποκοπής από την ηπειρωτική Ευρώπη εκφράστηκαν μέσα από το πρωτοφανές εδώ και έναν αιώνα αποτέλεσμα: σε εθνική αναμέτρηση κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα δεν ήταν πρώτο αλλά αντίθετα κέρδισε ένα αντί- ευρωπαϊκό, ακροδεξιό κόμμα.

Σε μια σειρά κρατών, δυνάμεις ακροδεξιές και φασιστικές σηκώνουν κεφάλι εφτά δεκαετίες μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, ενώ στην ίδια τη Γερμανία έχουμε ναζιστή ευρωβουλευτή και στην Ευρωβουλή επίσης “ευρωσκεπτικιστικό” κόμμα, με ό,τι κι αν -δε- σημαίνει αυτός ο όρος.

Διεθνώς η ΕΕ και η Ευρωζώνη μετατρέπονται σε αδύναμο κρίκο. Αν δει κανείς τα μεγέθη της μεγέθυνσης και της ανεργίας συνολικά της ΕΕ και της Ευρωζώνης αλλά ακόμα περισσότερο τις αντιθέσεις μεταξύ των κρατών μελών και τις αντιφάσεις στην κυρίαρχη πολιτική μπορεί να αντιληφθεί ότι έχουμε εισέλθει στη φάση ενός βαθέως, συγκρουσιακού τεμαχισμού που εκδηλώνεται με κάθε ευκαιρία.

Οι τελευταίες δηλώσεις Σόιμπλε περί συνέχισης της μνημονιακής πολιτικής στην Ελλάδα, οι εκβιασμοί στην Πορτογαλία εκδηλώνουν μια τυπική συμπεριφορά, κυριολεκτικά απέναντι στη διαμορφούμενη πραγματικότητα: η Γερμανία είναι αποφασισμένη να διασφαλίσει την κυριαρχία της, και είναι αποφασισμένη να προτάξει κάθε αναγκαία προς τούτο αντίσταση παρά και κόντρα σε όσα οι λαοί της Ευρώπης απαιτούν. Τα μηνύματα είναι πανευρωπαϊκής εμβέλειας αλλά απευθύνονται μέσω των χωρών αυτών που η Γερμανία θεωρεί πιο αδύναμες και δεκτικές

Ο τεμαχισμός στην ΕΕ είναι τόσο προχωρημένος ώστε η λογική των διακρατικών συσχετισμών ισχύος επανέρχεται πλήρως, ενόσω η κυριαρχία του κεφαλαίου εμπεδώνεται ολοένα εμφατικότερα. Αποτελεί δε, ευθύνη της αριστεράς το γεγονός ότι τη δικαιολογημένη άρνηση των λαών να δεχτούν ένα ευθέως αντιδημοκρατικό και αντικοινωνικό πλαίσιο, αποτυγχάνει να τη μετατρέψει σε δημιουργική διεκδίκηση ενός άλλου οικονομικού και κοινωνικού μοντέλου, αφήνοντας χώρες τόσο του ευρωπαϊκού “κέντρου”, όσο και της “περιφέρειας” να βυθίζονται στην κυριαρχία συντηρητικών ή και αντιδραστικών μπλοκ εξουσίας.

Αυτές οι εξελίξεις οφείλουν να απασχολήσουν την αριστερά σοβαρά: η ΕΕ και η Ευρωζώνη δεν μπορούν να θεωρούνται δεδομένες εν γένει, ως προς τη σημερινή τους σύνθεση αλλά και ως προς την εσωτερική τους υπόσταση και δομή. Η Ευρώπη ως χώρος ειρήνης και συνεργασίας- έστω δύσπιστης- των μειζόνων δυνάμεών της δεν είναι αυτονόητη. Η εποχή του ιμπεριαλισμού και των οξυμένων αντιπαραθέσεων δε φαντάζει τόσο μακρινή. Και φυσικά, η εκλογική νίκη δυνάμεων που απαιτούν αλλαγή πολιτικής σε οποιαδήποτε χώρα, δεν οδηγεί αυτομάτως σε συνολική αλλαγή πολιτικής αλλά αντίθετα μπορεί να καταλήξει και σε σκλήρυνσή της ακόμα και με καταστροφική ένταση.

Αν λοιπόν η αριστερά πρέπει να βγάλει κάποιο συμπέρασμα από τις εξελίξεις στην Ευρώπη είναι ότι μια κυβερνητική αλλαγή είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη. Χρειάζεται πρώτα απ' όλα και πάνω απ' όλα εναλλακτικό στρατηγικό σχέδιο, ικανότητα να συλλάβει το “αδιανόητο”, δυνατότητα να επιτυγχάνει συμμαχίες διεθνώς και κυρίως ηγεμονικό ρεύμα στην κοινωνία, ώστε πράγματι να έχει το λαό μαζί της. Αλλιώς κινδυνεύει να συνθλιβεί μεταξύ μιας ψευτό- αντισυστημικής ακροδεξιάς και μιας αμετακίνητης αντί- πραγματιστικής Γερμανίας σε μια Ευρώπη που τα κράτη διαγκωνίζονται μεταξύ τους με τρόπους που πολλά και δυσοίωνα θυμίζουν από όσα λάμβαναν χώρα έναν αιώνα πριν.

από το «tvxs.gr»