Π. Παπακωνσταντίνου: Η ΝΕΜΕΣΗ των Αμερικάνων στο Ιράκ

Η προέλαση των ισλαμιστών θέτει ενώπιον εφιαλτικών διλημμάτων τον Ομπάμα και καταδεικνύει την απόλυτη χρεοκοπία της αμερικανικής πολιτικής στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.

του Πέτρου Παπακωνσταντίνου

Πριv από δυόμισι χρόνια, όταν οι τελευταίοι Αμερικανοί στρατιώτες αποχωρούσαν από το Ιράκ, ο Μπαρόκ Ομπάμα ισχυριζόταν ότι άφηναν πίσω τους «ένα κυρίαρχο και σταθερό κράτος, που μπορεί να στηριχτεί στις δικές του δυνάμεις». Οι δραματικές εξελίξεις του τελευταίου δεκαημέρου χάρισαν στη δήλωση του Αμερικανού Προέδρου περίοπτη θέση στα χρονικά της πολιτικής γελοιότητας.

Η προέλαση ισλαμιστών ανταρτών στο Βόρειο, Δυτικό και Κεντρικό Ιράκ έσπειρε τον πανικό στη Βαγδάτη, έβαλε φωτιά στη διεθνή αγορά πετρελαίου και υποχρέωσε τους Αμερικανούς να σκεφτούν σοβαρά μια νέα στρατιωτική επέμβαση στο ναρκοπέδιο της Μεσοποταμίας, από το...

οποίο έκαναν πώς και πώς να απεμπλακούν. Παρότι δεν υπάρχει καμιά περίπτωση να αλώσουν οι ισλαμιστές τη Βαγδάτη, όπως επιπόλαια γράφεται και ακούγεται, παρότι είναι πολύ πιθανό να εξαναγκαστούν σύντομα σε αναδίπλωση, οι επιπτώσεις της προέλασής τους θα είναι καίριες και μακροπρόθεσμες για το Ιράκ, τη Συρία και την ευρύτερη περιοχή.

Τα όσα διαδραματίστηκαν όταν οι αντάρτες του «Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και τη Συρία» (ISIS) κατέλαβαν τη Μοσούλη -δεύτερη σε πληθυσμό πόλη της χώρας- «μιλάνε» όσο χίλιες αναλύσεις. Μέσα σε τρεις μόνο μέρες, μόλις χίλιοι πεντακόσιοι αντάρτες κατατρόπωσαν τον κυβερνητικό στρατό, παρότι η αναλογία δυνάμεων ήταν ένας προς δεκαπέντε, όπως αναφέρει ο κατά κανόνα καλά ενημερωμένος Economist. Φαντάροι και αξιωματικοί έγιναν καπνός, αφού πρώτα πέταξαν τις στρατιωτικές τους στολές για να αναμειχθούν με τους πεντακόσιες χιλιάδες περίπου αμάχους που εγκατέλειψαν την πόλη, τρομαγμένοι για το τι θα επακολουθούσε. Πίσω τους άφησαν ακρωτηριασμένα πτώματα συντρόφων τους και απανθρακωμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού.

Καθώς η μαύρη σημαία της Τζιχάντ υψωνόταν στα κυβερνητικά κτίρια, στα χέρια του ISIS έπεφταν δεκάδες οχήματα Humvee και έξι ελικόπτερα που είχαν αφήσει στον ιρακινό στρατό οι Αμερικανοί, όπως και απροσδιόριστα χρηματικά ποσά από τα θησαυροφυλάκια των τραπεζών.

Οι «Δρ. Φράνκενσταϊν» της Δύσης

Στο κύριο άρθρο της σύνταξης, η γαλλική Le Monde σχολίαζε: «Μέσα από φονικές επιδρομές και αστραπιαίες επιθέσεις, μια καινούρια «χώρα» αναδύεται στον αραβικό κόσμο.

Ας την ονομάσουμε «Τζιχαντιστάν». Εκτείνεται στη Συρία, στις βορειοανατολικές περιοχές της χώρας και στο Ιράκ, στις δυτικές και βόρειες περιοχές… Ούτε η Αλ Κάιντα δεν διέθετε τόσο μεγάλη εδαφική επικράτεια στο Αφγανιστάν της δεκαετίας του 1990, όταν βρίσκονταν στην εξουσία οι Ταλιμπάν… Ένα μίνι κράτος αποκτά ρίζες, επιβάλλοντας φόρους, αποσπώντας λύτρα και εξασφαλίζοντας μεγάλα έσοδα από το λαθρεμπόριο πετρελαίου».

Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, ασφαλώς δεν υπερέβαλε όταν υποστήριζε ότι οι εφιαλτικές εξελίξεις μαρτυρούν το απόλυτο αδιέξοδο της πολιτικής των Ηνωμένων Πολιτειών και της Βρετανίας στην περιοχή. Οι δύο σιαμαίοι του νατοϊκού συστήματος ανέτρεψαν με τον ολέθριο πόλεμο του 2003 το κοσμικό καθεστώς του Σαντάμ Χουσεϊν, για να δημιουργήσουν, ως άλλοι Δρ. Φράνκενσταϊν, το τέρας της ισλαμικής τρομοκρατίας. Διέλυσαν τον εθνικό ιρακινό στρατό που είχε δημιουργήσει το κόμμα Μπάαθ και διέθεσαν 25 δις δολάρια για να φτιάξει ο σιίτης πρωθυπουργός Νούρι αλ Μαλίκι το δικό του στρατό-τοποτηρητή των αμερικανικών συμφερόντων.

Να όμως που αυτός ο στρατός, αν και αριθμεί ένα εκατομμύριο άνδρες, γίνεται… λαγός μπροστά σε μια οργάνωση φανατικών ισλαμιστών που διαθέτει, για την ώρα, μόλις δεκαπέντε χιλιάδες ενόπλους, ενώ αμερικανικά όπλα, οχήματα και ελικόπτερα καταλήγουν να τροφοδοτούν τους εχθρούς της Αμερικής. Από μια άλλη άποψη, το μαύρο λάβαρο του ISIS δεν είναι παρά η Νέμεση των Αμερικανών για την υπονόμευση του κοσμικού καθεστώτος Άσαντ στη Συρία, το πραγματικό κέντρο στρατολογίας και απέραντο στρατόπεδο εκπαίδευσης των εξτρεμιστών του Ισλάμ.

Όλα αυτά δεν σημαίνουν -το επαναλαμβάνουμε- ότι είναι πιθανό να δούμε σύντομα ένα σουνιτικό Χαλιφάτο του ISIS με πρωτεύουσα τη Βαγδάτη. Για το επόμενο διάστημα θεωρούμε πιθανότερο το ISIS να υποστεί τις επιπτώσεις από την υπερβολική εξάπλωση – αραίωση των περιορισμένων στρατιωτικών του δυνάμεων. Η κυβέρνηση του σιίτη πρωθυπουργού Μαλίκι ασφαλώς θα αντιδράσει δυναμικά. Ήδη κατάφερε να σταματήσει την προέλαση των τζιχαντιστών και να ανακαταλάβει ορισμένως κωμοπόλεις, ενώ παράλληλα άρχισε τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς σε Μοσούλη και Τικρίτ, τις οποίες κάποια στιγμή θα επιχειρήσει να ανα-καταλάβει. Σ” αυτή της την εκστρατεία, αιχμή του δόρατος είναι οι σιιτικές πολιτοφυλακές που έχουν αποκτήσει στρατιωτική εκπαίδευση και αρετές στη… Συρία, όπως ακριβώς και το ISIS – μόνο που οι σιιτικές πολιτοφυλακές του διορισμένου από τους Αμερικανούς Μαλίκι πολεμούσαν στο πλευρό του εχθρού των Αμερικανών, Σύρου Προέδρου Ασαντ!

Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα

Καθώς όμως είναι αμφίβολο κατά πόσο οι ένοπλες δυνάμεις -τακτικές και άτακτες- του Μαλίκι θα καταφέρουν να εκδιώξουν το ISIS από μόνες τους, η κυβέρνηση Ομπάμα βρίσκεται μπροστά σε ένα εφιαλτικό δίλημμα: να αφήσει τα πράγματα στην τύχη τους, με όλους τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται, ή να συρθεί σε ένα δεύτερο γύρο του πολέμου στο Ιράκ, από τον οποίο είδε κι έπαθε να απεμπλακεί;

Η πρώτη αντίδραση του αμερικανού Προέδρου περισσότερο αντανακλούσε τη σύγχυσή του παρά ξεκαθάριζε κάποια γραμμή πλεύσης. «Μας ενδιαφέρει ζωηρά να αποτρέψουμε τη μόνιμη εγκατάσταση των τζιχαντιστών στο Ιράκ ή τη Συρία», δήλωσε ο Ομπάμα, προσθέτοντας ότι «θα χρειαστούν άμεσα στρατιωτικά μέτρα» και ότι «η ομάδα εθνικής ασφαλείας εξετάζει όλα τα ενδεχόμενα». Ήδη το αμερικανικό αεροπλανοφόρο «George W. Bush» βρίσκεται στον Περσικό Κόλπο, γεγονός που ενισχύει τις εικασίες για πιθανό βομβαρδισμό των ανταρτών από τους Αμερικανούς, από θαλάσσης και αέρος.

Ωστόσο, ο εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου έσπευσε να καθησυχάσει την αμερικανική κοινή γνώμη ότι η κυβέρνηση δεν πρόκειται να ξαναστείλει στρατεύματα εδάφους στο ιρακινό ναρκοπέδιο. «Θα έπρεπε μήπως οι Αμερικανοί στρατιώτες να βρίσκονται σήμερα και να πολεμούν στο Ιράκ; Θα ήταν κάτι τέτοιο προς όφελος της εθνικής μας ασφάλειας;» διερωτήθηκε ρητορικά ο Τζέι Κάρνι, για να δώσει την εξής απάντηση: «Δεν μπορούμε να έχουμε αμερικανικές δυνάμεις σε όλο τον κόσμο, που θα εμπλέκονται σε ατέρμονες στρατιωτικές συγκρούσεις». Αλλά και η σύνταξη των New York Times τασσόταν, στο κύριο άρθρο της εφημερίδας, κατηγορηματικά εναντίον του ενδεχόμενου αεροπορικών επιδρομών των ΗΠΑ στο Ιράκ και ζητούσε την αντικατάσταση της σεχταριστικής και χρεοκοπημένης διοίκησης Μαλίκι από κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Σε κάθε περίπτωση, το ιρακινό κράτος θα είναι ο μεγάλος χαμένος αυτής της περιπέτειας. Ήδη η τοπική κυβέρνηση των Κούρδων του Βορείου Ιράκ βρήκε την ευκαιρία να καταλάβει στρατιωτικά τη στρατηγικής σημασίας -λόγω πετρελαίων- πόλη του Κιρκούκ, αποσπώντας τη de facto από τη Βαγδάτη.

Θεωρητικά, στόχος των αυτόνομων ενόπλων δυνάμεων των Κούρδων, των «πεσμεργκά», ήταν να αποτρέψουν την άλωση του Κιρκούκ από το ISIS, στην πράξη όμως βάλθηκαν να υλοποιήσουν το παλιό αλυτρωτικό τους όραμα – μόλις προ μηνών η τοπική κυβέρνηση των Κούρδων στο Αρμπίλ και η κεντρική κυβέρνηση της Βαγδάτης βρέθηκαν στο χείλος της στρατιωτικής σύγκρουσης ακριβώς για το Κιρκούκ. Το ιρακινό Κουρδιστάν θα είναι de facto ακόμη πιο αυτόνομο όταν λήξει -όπως κι αν λήξει- η περιπέτεια με το ISIS, χωρίς να αποκλείεται και η de jure απόσπαση.

Στο γεωπολιτικό επίπεδο, η όλη υπόθεση εγκυμονεί δυσμενείς για τους Αμερικανούς ανατροπές. Από τη μια έχουν να αντιμετωπίσουν την απειλή του ISIS και του επιδιωκόμενου Χαλιφάτου των τζιχαντιστών – αυτή τη φορά όχι στις απομονωμένες βουνοκορφές του Αφγανιστάν, αλλά στην ιστορική Μεσοποταμία, πάνω στη ζώνη των πετρελαίων. Από την άλλη, η απειλή των σουνιτών εξτρεμιστών αναγκάζει το σιίτη Μαλίκι να συσφίξει τις σχέσεις του με τους επίσης σιίτες Αγιατολάχ του Ιράν και τους αλαουίτες (παραλλαγή του σιιτισμού) του Ασαντ στη Συρία, δηλαδή τους βασικούς περιφερειακούς αντιπάλους των ΗΠΑ. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα για τον Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος μάλλον θα αναγκαστεί να επιταχύνει τις προσπάθειες ενός μεγάλου συμβιβασμού με το Ιράν εφ” όλης της ύλης (συμπεριλαμβανομένου του πυρηνικού προγράμματος) για να αποφύγει τα χειρότερα.

Τέλος, η χαοτική εξέλιξη του Ιράκ αποτελεί προειδοποίηση για το τι είναι πολύ πιθανό να ακολουθήσει στο Αφγανιστάν μετά την αποχώρηση του μεγάλου όγκου των αμερικανικών στρατευμάτων από τη χώρα, που προβλέπεται να ολοκληρωθεί τους προσεχείς μήνες. Οι σκληροτράχηλοι Ταλιμπάν, πολύ πιο έμπειροι και ευάριθμοι από το συρο-ιρακινό ISIS, δεν κρύβουν, άλλωστε, τις προθέσεις τους.

από τα «Επίκαιρα» μέσω του «Βαθύ Κόκκινο»